5 «» сынып оқушысы «Қазақ тілі мен әдебиеті Т2» пәнінен 1-тоқсан бойынша ЖБ тапсырмалары
І. ОҚЫЛЫМ
1. Мәтінді оқып, көп нүктенің орнына тиісті септік жалғауларын қойыңдар (2
шай) Прочитайте текст и ставьте соответствующий подежный окончание
Балаға ат қою
Қазақта бала туғаннан кейін ел ішіндегі аса құрметті қария немесе бала
атасына, әжесі немересінің атын қойғызады. Ат қоюдың өзінен бүкіл бір халықтың
ұлттық ерекшелігі, ой-арманы, түсінігі ап-айқын көрініп тұрады. Мысалы, ерте заман...
балаларға көз тию... немесе жын-шайтан...
сақтасын деген оймен Итбай, Күшікбай,
Жаманбай деген оғаш есім қоятын болған.
Адамға ат қоюдың себептері алуан түрлі тілек-мақсаттар...байланысты да болып
келеді. Бала бай, дәулетті болсын деген мақсатпен Байбол, Дәулет, Алтынбек, Алтынбай,
күшті де батыл болсын деп Арыстан, Батырбек, Қаһарман, Ербатыр; сұлу да көрікті болсын
деп Айсұлу, Әсем, Ботагөз, Ажар; ақылды да тапқыр болсын деп Ақылбек, Ақылбай, Есбол
сияқты есімдер... таңдап қойған.
Көптеген есімдер халық әдет-ғұрпына, күн, жыл аттарына да байланысты болып
келген. Мысалы, Наурызбай, Жұмабай, Бейсенбай: балалары қайтыс бола берген отбасылар
жаңа туған сәби... Тоқтар, Тұрсын, Тоқтасын деген есімдер қойған.​

Дала — Жер бетіндегі, негізінен, шөптесін өсімдіктер, оның ішінде шым топырақтық астық тұқымдастары (селеу, қау,боз, бетеге, қоңырбас, т.б.) өсетін ландшафтық-белдемдік өңірлердің жалпы атауы. Дала жер шарының қоңыржай белдеулеріне, қара және қоңыр топырақты аймақтарға тән. Жауын-шашын мөлшеріне байланысты даланың өсімдік жамылғысы тез өзгеріп, түрленіп отырады. Дала климаты негізінен қуаң, жазда ыстық әрі құрғақ, қыста суық және желді болады. Астық тұқымдастары аралас шөптердің ара қатысына қарай дала бірнеше типтерге ажыратылады: астық тұқымдастары басым шымтопырақты кәдімгі дала; шалғынды немесе аралас шөпті дала және шөлдің шала бұтасы (көбінесе жусан) басым өсетін шөл дала. Жер бедеріне қарай ойпатты, қыратты, үстіртті және таулық жазық дала болып жіктеледі.

Бір ұмытқан жөн-жоралғылардан, қашан 3 немесе 4 жас жігіт және ауқатты иеге деген болып табылады жарияла-, бұл бас "денгене" пришли. Ғұрыптың шарттары: ие таковы, кірістің мақсатын танып, майлы қойды кеседі, барлық етті пісіреді. Напросившиеся жігіттер барлық етті, ішіп кет- сорпой жеуге керекке. Қарамастан және қарамастан, олар барлық ет және сорпу, сол жеңіл- тігімдермен және адалдауға керекке шығын қос өлшемде осилить алса санал-. "Денгене" тағы "сирне" атайды. "Денгене" Қазақстанының оңтүстіктің облыстарында ғұрып аталады, қашан 4-5 отбасы в сердебені малды кеседі және етті барлыққа бөледі. Бойынша жалғау еттің в сердебені тағы бір малды және олай бұдан әрі кеседі. Сол тезірек барлық ара аймақтың жылы климаттық шарттарының, чтобы ет бүлінбеді.

Один из забытых обычаев, когда 3 или 4 молодых джигита являются к состоятельному хозяину и объявляют, что пришли на "денгене". Условия обычая таковы: хозяин, узнав цель прихода, режет жирного барана, варит все мясо. Напросившиеся джигиты должны съесть все мясо, запить сорпой. И, если они не смогут осилить все мясо и сорпу, то считаются проигравшими пари и должны возместить ущерб в двойном размере. "Денгене" называют еще "сирне". В южных областях Казахстана "денгене" называется обычай, когда 4-5 семей в складчину режут скот и делят мясо на всех. По окончании мяса режут в складчину еще один скот и так далее. Это скорее всего из-за теплых климатических условий региона, чтобы не испортилось мясо.