5. «INSERT» оқыту стратегиясы бойынша мәтіндегі ақпаратты қоры- тындылап жазыңдар. + (жаңа V (бұрыннан білемін) - (менің ойлаға- ныма қайшы) ? (білгім келеді) ақпарат) 1998 жылы Қырғызстанның Қошқар өңіріндегі Қарасу ауылы маңынан көне түркі рунасымен тас бетіне қашалып жазылған бірнеше құпия жазулар табылған. Тас бетіндегі құпия жазу түркітанушы ғалымдар тарапынан әлі күнге дейін жүйелі түрде оқылған емес. Енді осы таңбалар жүйесіне көз тігіңіз. Біздің ойымызша, бұл жазуды V-VI ғасырларға жатқы- зуға болады, себебі мұнда ертедегі Талас жазба ескерткіш- теріне тән таңбалар бар. Тастағы 13 руникалық таңба оңнан солға қарай оқылады. Құпия таңбалардың жеке-жеке мән-ма- ғынасын талдай келе мынадай болжамға тоқталдық: er atym sagunda ayrsym «Ер атым Сағуннан айырылдым» немесе «Ер атам Сағыннан айырылдым». 4MPYN)}"99 атағынан Алғашқысы қандай да бір азаматтың өзіне берілген немесе шенінен айырылғандығын білдіреді, ал екінші нұсқадағы сөйлемнің мәні бойынша, атасы Сағыннан айырылып қалған деп тұжырым жасауға бола- ды. Мұның өзі түркі жазуы жүйесінің ертеден қалыптас- қанын, жазу мәдениетіміздің тамыры өте тереңде екен- дігін аңғартады.

Біреудің есегі мен бар еді Аты,

апарар бір қалаға болды заты.

Аты мен есегіне артып алып,

Аяңдап жолға түсіп келе жатты.

Жүк ауыр, есек сасып, алақтады,

Иесі демалуға қаратпады.

Әл кетіп, жығыларға таяғанда,

Жалынып атқа есек сөз айтады:

Ат достым, жүгім ауыр, халім бітті,

Емеспін жүре алатын енді тіпті.

Зорығып, жолда өліп қалатынмын,

Алмасаң ауыстырып біраз жүкті

Ат оған ешбір жауап қайтармайды,

Ауырлап жүгін, есек қайқаңдайды.

Ентігіп, ішін соғып, дымы құрып,

Жүруге онан әрі жайы қалмайды.

Жығылды есек байғұс дымы құрып,

Тұрмады айдаса да иесі ұрып.

Сойды да, жүгін, терісін атқа салып,

Қалаға келе жатты тағы жүріп.

Қараңдар, шара бар ма мына сорға,

Аяғын ат келеді басып зорға.

Қысымды есек көрген бұ да көріп,

Болдырып, былғақтайды оңды-солға.

Өкініп өткен іске ат келеді:

"Мен қате еткен екем... Аһ! - деді.-

Есектен аз жүк алып, қарасқанда,

Қиындық мұндай маған болар ма еді?"

Бұл сөзден қандай ғибрат алмақ керек?

Мысалы, еткен қайыр бір бәйтерек.

Қайырың біреуге еткен болып терек,

Көрерсің рақатын көлеңкелеп.

Қайырдың ең абзалы бұл дүниеде

-Біреуге қысылғанда жәрдем бермек.

Кейбіреу зор бейнетке тап болады,

Кей уақыт аз бейнеттен қашамын деп.

Объяснение:

осы ма???

Көптеген жылдар бойы Левенгук линзаларды «микроскоптар» деп аталатын жасымық түрінде жасады. Линзалар көбінесе лупа қызметін атқарды. Бірақ оған қарамастан линзалар заттарды 100, тіпті 300 есе ұлғайтты. Левенгук зерттеулерді бастаған кезенің дәл уақыты жоқ. Микроскоп өнертабысын ойлап тапқанына қарамастан, ғалым өнертабысын одан әрі дамытпады.

Левенгук өзінің алғашқы ғылыми жұмысын 50 жыл бойы Лондонның Корольдік қоғамына және жеке ғалымдарға (мысалы, Христиан Гюйгенс, Роберт Гук, Готфрид Лейбниц, Роберт Бой-лю және т.б.) хат жолдап отырды. Бұл хаттар алғаш рет ғылыми журналдарда жарияланды. Содан кейін 1695 жылы латын тілінде «Энтони Левенгуктің микроскоптар көмегімен ашқан табиғат құпиясы» деп аталатын бөлек үлкен кітабында жарық көрді.

Сол жылдары биология ғылымы тек даму үстінде еді. Өсімдіктер мен жануарлардың дамуын және өмірін реттейтін негізгі заңдар әлі белгісіз болған. Ғалымдар жануарлар мен адамдар организмінің құрылымы мен функциялары туралы толық білмеген. Левенгук соңғы жылдары анималькулені(латын тілінен “жануарлар туралы”) зерттеумен айналысты. Ғалым әр түрлі заттарды, көптеген жерлерден жинап және зерттеген.