, 44. Мәтінді оқы. Ат қой.
Жазғы демалыста Арман мен Нұрлан атасы мен
/ әжесінің ауылына қыдырып барды. Бір уақыт аталары-
көмектесті. Бау-бақшаны арамшөптерден тазартып,
( ретке келтірді.
Бірде Арман Нұрланды шақырды. Ағаш түбінде
( ШИқылдап жатқан сарыауыз балапанды көрді. Бұл
ағаш басындағы ұядан құлап түскен торғайдың бала-
паны екен. Өзі кіп-кішкентай, жүні жоқ, қызылшақа
балапан шиқылдай береді.
Арман сатыға шығып, балапанды ұясына қайта сал-
ды. Атасы немерелерінің бұл әрекетін құптады.
«Жыл он екі ай» кітабынан
Мәтін неге үш бөлікке бөлінген?
• Әр бөліктің тақырыбын анықтап, оларға ат қой.
- Балапанды сипаттау мәтіннің қай бөлігінде берілген?
• Сұрақтардың жауабын жаз.
Дана ақын - Абай 1845 жылы тамыз айында, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы, Шыңғыс тауында туған. Абайдың әкесі - Құнанбай өз еліне атағы шыққан аға сұлтан. Зерделі зерек ел ағасы, ірі тұлға. Абайдың анасы - Ұлжан, әжесі-Зере.
Сегіз жасар Абай өзінің зеректік қабілетімен әке көзіне ілігіп, үміт күтер, ата жолын ақтар бала болар ма деген ой салады. Міне осы себептен әкесі Құнанбай Абайды Семей қаласына апарып, әуелі Ғабдулжаппар молдаға оқуға береді. Бұл молданың қарамағында екі жылдай оқып, мұсылманша бастауыш білім алады. Бұдан кейін, он жасар Абай, бір басқыш ілгері дәрежедегі, жабық оқу орны, мешіт жанындағы діни медресеге түседі. Медресенің соңғы жылында Абай мұсылманша оқумен тоқтамай, Семейдегі "Приходская школаға" түсіп, үш айдай орысша да оқыған. Бұл-Абайдың орысшаны игеріп кетуіне негіз болған.
Он үш жасында Абайды әкесі Құнанбай оқудан шығарып, ел билеу әдісін үйретеді. 60-жылдардың аяқ кезінен бастап Абай аздап оқыған орысшасын өз бетімен оқу арқылы дамытып, орысша кітаптарды көп оқиды. Семей кітапханасынан кейде өзі барып, кейде арнайы кісі жіберіп кітаптар алдырады. Сөйтіп жүріп, ол 1870 жылы Петербургтен жер аударылып келген жас революционер Е.П.Михаэлиспен кездеседі. Кітапханада Л.Толстой кітабын сұрап тұрған қазақы адамды көріп таңырқаған Михаэлис оған таяп келіп, жөн сұрайды. Екеуінің таныстығы осыдан басталып, кейін үлкен достыққа айналады.
Бұл жылдары Абай орыстың ұлы классиктері Пушкин, Толстой, Лермонтовтармен қатар революционер - демократтар Белинский, Герцен, Чернышевский, Добролюбов, Салтыков-Щедрин, Некрасовтардың және Еуропаның ақын, ғалым, философтарының да еңбектерімен танысып, әдеби білімін, философиялық ой-пікірін, дүниетану көзқарасын кеңейте түседі. Абай орыс әдебиеті мен публицистикасын тек оқушы, үйренуші ғана болып қойған жоқ, оларды қазақ даласына насихаттаушы, өзінің мазмұнына түрі сай, көркем аудармалары арқылы оның идеясы мен мазмұнын да, эстетикалық қасиеттерін де қазақ оқушыларына дәл жеткізуші болды.
1886 жылы Абай "Ғылым таппай мақтанба , "Интернатта оқып жүр" өлеңдерін жазды. Ақынның бұл өлеңдерінің күні бүгінге дейін мәні зор. Ақын айтқан : өсек, өтірік, мақтаншақтық, еріншектік, орынсыз мал шашу сияқты теріс әрекеттер әлі де бар. Ал, талап, еңбек, ғылым, қанағат, рақым да біздің қазіргі тәрбиеге дәл келеді.
Абай қазақ поэзиясын жаңа биікке көтерді. Ол өзіне дейінгі қазақ әдебиетіндегі кемшіліктерді қайталамады. Шығыс, батыс, орыс мәдениетін өз шығармаларына үлгі етіп, сол арқылы өз өлеңдерінің сапасын жоғарылатты, ұлттық түрді сақтай отырып, оған интернационалдық нәр берді, әдебиетімізді шын өнер дәрежесіне жеткізді.
Өзі үстем таптан шықса да, Абай бұқарашыл тілектегі халық ақыны болды. Ол шығармаларында сол халықтың мүддесін, арман мұңын жырлады. Соның жарқын болашағын аңсады. Ақын адамның адамдық қасиеті еңбекте, ғылым-білім үйренуде, адамгершілік мінез-құлықта деп ұқты. Сондықтан елін еңбекке, өнерге үндеді. Қазақ әйелінің бас бостандығын жырлады.
Абай қазақтың ұлттық әдебиетін мазмұны жағынан ғана емес, түр жағынан да байытты. Қазақтың әдеби тілінің негізін салды.
Қазақ әдебиетінің көрнекті жазушысы Мұхтар Әуезов Абайды "қазақ поэзиясының күн шуақты асқар биігі" деп орынды атаған.
Online obytaet in the south Asia in Zakavkaze in Primorsko krae . Samыm krupnыm javljaetsja Amur tiger Lives and Only on the far East. The basic pyscha - Large kopыtnыe zhyvotnыe : kabanы , Helen, antylopы . For one sъedaet Dining on a neighborhood trydtsaty kylohrammov meat. In the absence takovыh , hyschnyk Can snacking and zhyvotnыmy pomelche . His possessions Hunting Vast , on constantly in the search íîâûõ victims ohotytsya mostly in alone. Otlychnыy Begun true Only for short dystantsyyah . Can razv velocity to 50 km / h Vo Vremya ohotы , staraetsya deystvovat slyly . Snachala karaulyt sterezhet and his victim , and nachynaet keep chasing Only in nebolshom distances . Despite that , that tiger cat , very Well plavaet . Online loves the water , and a hot neproch denёk steep in water , such spasayas zharы nazoylyvыh and insects.
Pregnancy females dlytsya neighborhood of 110 days . Novorozhdennыe tyhryata ymeyut dlynu body 40 centimeters and vesyat to kilogram . Pytayutsya Motherboards milk 6 months. Father in offspring of education prynymaet not participate . With Mom tyhryata WILL together two years , Sometimes a little more. By Eto TIME obuchayutsya ones mind, and just zaschyte vыzhyvanyyu dykom myre in nature. Duration of life neighborhood of 10 years.