4-тапсырма. Берілген тұрақты тіркестерді сөз таптарына мағыналас болуына қарай топтастырып жазыңдар. Ажал оғы атылды, ала шапандылар, алақанның аясындай, айыр қалпақтылар, аузын буған өгіздей, бүйректен сирақ шығару,
Шөл даланың аптаған ыстығына қатты қызған құммен кез келген жануарлар сапар шеге алмайды. Құмды боран көзге ұрып, құм ауызға толып кеткенде адамның тыныс алуы да қиынға соғады. Алайда табиғаттың осындай дүлей күшіне түйе төтеп бере алады
2.Жылқы-адамзат өркениетіндегі, әсіресе, дала өркениетіндегі дамудың жарқын да елеулі көрсеткіштерінің бірі болады. Жылқыны қолға үйрете бастау көшпелі шаруашылық пен өркениет дамуының негізін қалады. Қолға үйретілген жылқының (E. caballus) шаруашылықта маңызы зор. Ол – ет және қымыз өндіру, салт міну, арбаға не шанаға жегу, әскери және спорттық бағыттарда өсіріледі.
3.Отырықшы және жартылай отырықшы шаруашылықтарда ол жер жырту кезінде соқаға жегілетін күш көлігі ретінде пайдаланылды. Қазақ байлары өз сиырларын ежелгі дәстүр бойынша кедейлерге сауын ретінде таратып беретін. Кедейлер сиырдың сүтін сауып ішетін. Оның есесіне ол сиырларды жемшөппен қамтамасыз етіп, бағып-күтуді, төлін аман өсіруді өз міндеттеріне алатын. Мәселен, Перовский уезінің атақты байы Біләш жыл сайын өзінің 700-ге тарта сиырын тап осылай «сауынға» беріп тұрған.
Соғыс… Қандай қатыгез сөз. Бар болғаны бес әріптен құралған. Ал мағынасы жан түршіктірер. Шыны керек, осы бар болғаны бес әріп миллиондаған адамның жанын қиды,көптеген адамдар мүгедек болып қалды.Қатыгез соғыс бір мың тоғыз жүз қырық бірінші жылы басталып, бір мың тоғыз жүз қырық бесінші жылы аяқталды. Осы төрт жыл бойы қаншама адамның өмірі қиылды, қалалар қирады.
Кеңес Одағы мен Германия осы соғыс басталмай тұрып бейбіт келісімге келгенмен, өкінішке орай олар өз сөзінде тұрмады. «1941 жылы 22 маусымда таңғы сағат 4 шамасында Фашистік Германия Кеңес Одағына ескертпестен шабуыл жасады. Екінші Дүниежүзілік Ұлы Отан Соғысы басталды» – дәл осындай хабарлама Кеңес Одағының әр бұрышында, радиода жарияланды. Сол кездегі бұл суыт хабарды естіген адамдардың қандай сезімде болғанын айтып жеткізу мүмкін
1.Дала кемесi-туйе.
Шөл даланың аптаған ыстығына қатты қызған құммен кез келген жануарлар сапар шеге алмайды. Құмды боран көзге ұрып, құм ауызға толып кеткенде адамның тыныс алуы да қиынға соғады. Алайда табиғаттың осындай дүлей күшіне түйе төтеп бере алады
2.Жылқы-адамзат өркениетіндегі, әсіресе, дала өркениетіндегі дамудың жарқын да елеулі көрсеткіштерінің бірі болады. Жылқыны қолға үйрете бастау көшпелі шаруашылық пен өркениет дамуының негізін қалады. Қолға үйретілген жылқының (E. caballus) шаруашылықта маңызы зор. Ол – ет және қымыз өндіру, салт міну, арбаға не шанаға жегу, әскери және спорттық бағыттарда өсіріледі.
3.Отырықшы және жартылай отырықшы шаруашылықтарда ол жер жырту кезінде соқаға жегілетін күш көлігі ретінде пайдаланылды. Қазақ байлары өз сиырларын ежелгі дәстүр бойынша кедейлерге сауын ретінде таратып беретін. Кедейлер сиырдың сүтін сауып ішетін. Оның есесіне ол сиырларды жемшөппен қамтамасыз етіп, бағып-күтуді, төлін аман өсіруді өз міндеттеріне алатын. Мәселен, Перовский уезінің атақты байы Біләш жыл сайын өзінің 700-ге тарта сиырын тап осылай «сауынға» беріп тұрған.
4.жунiн
Соғыс… Қандай қатыгез сөз. Бар болғаны бес әріптен құралған. Ал мағынасы жан түршіктірер. Шыны керек, осы бар болғаны бес әріп миллиондаған адамның жанын қиды,көптеген адамдар мүгедек болып қалды.Қатыгез соғыс бір мың тоғыз жүз қырық бірінші жылы басталып, бір мың тоғыз жүз қырық бесінші жылы аяқталды. Осы төрт жыл бойы қаншама адамның өмірі қиылды, қалалар қирады.
Кеңес Одағы мен Германия осы соғыс басталмай тұрып бейбіт келісімге келгенмен, өкінішке орай олар өз сөзінде тұрмады. «1941 жылы 22 маусымда таңғы сағат 4 шамасында Фашистік Германия Кеңес Одағына ескертпестен шабуыл жасады. Екінші Дүниежүзілік Ұлы Отан Соғысы басталды» – дәл осындай хабарлама Кеңес Одағының әр бұрышында, радиода жарияланды. Сол кездегі бұл суыт хабарды естіген адамдардың қандай сезімде болғанын айтып жеткізу мүмкін