4.Абай Құнанбаеваабай Құнанбаев (Ибрагим Құнанбаев) (1845-1904) - қазақ жазушысы, ақын, композитор, қоғам қайраткері.Ибрагим 1845 жылы 29 шілдеде феодалдың ақсүйектер отбасында дүниеге келген. Абай Құнанбаевтың өмірбаянындағы лақап аты анасының балалық шағында алынған.Жақсы білім алған-Семей медресесінде, сондай-ақ орыс мектебінде оқыған. Құнанбаев жас кезінен бастап әдебиетпен (орыс, еуропалық), сондай-ақ Шығыс ғалымдарының жұмыстарымен айналысқан.Абай Құнанбаев өзінің өмірбаянында орыс және қазақ мәдениетін жақындастыруға көп күш салды. Ол өз халқын орыс тілін үйрену үшін өндіріп алды.Абайдың өлеңдері арасында әлеуметтік әділетсіздікпен күрес маңызды орын алады. Сондай-ақ, ақын Абай Құнанбаевтың өмірбаяны поэзиядағы жаңашыл ретінде белгілі. Ол алты жүзді және сегіз жүзді пайдаланған қазақтар арасында тұңғыш ақын болды. Абай бірнеше поэма жазды, жүзден астам өлең жазды, 50-ден астам аударманы орындады. Жазушының ең танымал шығармалары – "қара сөз"поэмасы. Сондай – ақ, Құнанбайдың өмірінде ерекше музыкалық талант-ол бірнеше танымал әуендердің авторы болды. Ұлы жазушы және қайраткер 1904 жылы 23 маусымда қайтыс болды.
3.Тәжібаев Әбділда ( 1909-1998) - қазақ ақыны, драматург, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР Халық жазушысы. Қызылорда қаласында (Ақмешіт) туған. Қызылордада жетім балаларға арналған интернатта тәрбиеленген. Оқып, жеті жылдық мектебінде, Шымкент қаласы. С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетін (қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті), М. Горький атындағы әдебиет институты жанындағы Жоғары әдеби курстарды бітірген. Еңбек жолын 1926-1928 жж "Еңбекші Қазақ" (қазіргі "Егемен Қазақстан") газетінен бастаған, пошта таратушысы, кейін корректор. 1932-1934 жылдары - Қарсақпай "За мед" газеті редакторының орынбасары, "Лениншіл жас" (қазіргі "Жас алаш") газеті редакторының орынбасары, 1934-1939 жылдары - Қазақ КСР Жазушылар басқармасының хатшысы, 1939-1943 жылдары - Қазақ КСР Жазушылар одағы басқармасының төрағасы, 1945-1948 жылдары Қазақ КСР ҒА Тіл және әдебиет институтының Жамбылтану бөлімінің меңгерушісі. 1958-1960 жылдары "Қазақ әдебиеті" газетінің бас редакторы, 1960-1984 жылдары Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы, Қазақ КСР Ғылым Академиясы Әдебиет және өнер институтының аға ғылыми қызметкері, театр және бейнелеу өнері бөлімінің меңгерушісі.
2. Марқакөл, Балқаш ,Бурабай, Жасыбай, Қайыңды, Алакөл,
Үлкен Алматы көлі, Зайсан.
1.Қазақстан аумағы Еуразиялық континенттің тереңдігінде орналасқан және Солтүстік жарты шардағы аридті, құрғақ облыстардың қатарына жатады. Мұнда ылғал негізінен Атлант мұхиты жағынан келіп, батыс және солтүстік-батыс желімен өтеді. Тянь-Шань мен Алтайдың биік таулары Үнді және Тынық мұхиттардан ылғалдың түсуіне кедергі келтіреді. Бірақ республика аумағы Солтүстік Мұзды мұхит жағынан суық солтүстік және солтүстік-шығыс желімен ашық. Жазықтық бөлігі Қызылқұм, Бетпақдала, Моюнкум, Каспий маңы ойпаты, Үстірт үстірті, Сары-есік-Атырау үстірті және басқа да Арид аудандары бар. Бірақ топырақтың әлеуетті булануы жылына 1000-1500 мм Судан асады. Осы жағдайдың арқасында ірімшік-Атрауда қазақстандық түрдегі өзіндік өзендер пайда болады, олар судың 90% - дан астамын көктемнің бірнеше апта ішінде ағады, ал қалған уақытта құрғақ өзен аңғарлары бар немесе көгерген көлдердің тізбегіне айналады. Қазақстанның табиғи жағдайлары жер үсті сулары көлемінің басым бөлігі республикадан тыс жерлерде қалыптасады және транзитпен өтеді. Климаттың құрғақтығына және дала өзендері ағынының тұрақтылығына байланысты жер асты суларының көлемі жер үсті сулары көлемінің 10% - нан аспайды; сонымен қатар, олардың көптеген анықталған қорлары өзен суларымен байланысты. Сондықтан Қазақстанның су ресурстары өте шектеулі және экономиканың су тоғандарын дамытуды қамтамасыз ете алмайды.
Қазіргі уақытта Қазақстан экономикалық белсенді дамып келеді, әсіресе өзінің шығыс аймақтарында және мұнда судың жетіспеуі әсіресе байқалады. Сондықтан Іле мен Балқаш бассейнінің аймағында 30 жыл бойы жер үсті сулары мен Іле өзендері мен Балқаш көлдерін суаруға, өнеркәсіптік нысандарды дамытуға және коммуналдық қажеттіліктерге белсенді түрде пайдаланады. Нәтижесінде бұл жерде экономикалық проблемалар пайда болды, олар жыл сайын күшейе түсуде.
Іле-Балқаш аймағын ландшафтық-экологиялық бағалау жер үсті және жер асты суларының ластануы мен минералдануының өсуімен, Іле өзені атырауының биоөнімділігінің және тазарту функцияларының төмендеуімен, сулы - батпақты алқаптардың тозуымен, антропогендік шөлейттенудің үдемелі процесімен сипатталады. Әсіресе қатты жағымсыз әсерге, қоршаған ортаның азып-тозуына және суармалы егіншіліктің өнімділігін жоғалтуына байланысты Іле өзенінің төменгі жағы ұшыраған. Осыған байланысты жер және су ресурстарын ұтымды пайдалануға, жер асты және жер үсті суларын сарқылудан және ластанудан қорғауға байланысты мәселелер өте өзекті болып табылады.
4.Абай Құнанбаеваабай Құнанбаев (Ибрагим Құнанбаев) (1845-1904) - қазақ жазушысы, ақын, композитор, қоғам қайраткері.Ибрагим 1845 жылы 29 шілдеде феодалдың ақсүйектер отбасында дүниеге келген. Абай Құнанбаевтың өмірбаянындағы лақап аты анасының балалық шағында алынған.Жақсы білім алған-Семей медресесінде, сондай-ақ орыс мектебінде оқыған. Құнанбаев жас кезінен бастап әдебиетпен (орыс, еуропалық), сондай-ақ Шығыс ғалымдарының жұмыстарымен айналысқан.Абай Құнанбаев өзінің өмірбаянында орыс және қазақ мәдениетін жақындастыруға көп күш салды. Ол өз халқын орыс тілін үйрену үшін өндіріп алды.Абайдың өлеңдері арасында әлеуметтік әділетсіздікпен күрес маңызды орын алады. Сондай-ақ, ақын Абай Құнанбаевтың өмірбаяны поэзиядағы жаңашыл ретінде белгілі. Ол алты жүзді және сегіз жүзді пайдаланған қазақтар арасында тұңғыш ақын болды. Абай бірнеше поэма жазды, жүзден астам өлең жазды, 50-ден астам аударманы орындады. Жазушының ең танымал шығармалары – "қара сөз"поэмасы. Сондай – ақ, Құнанбайдың өмірінде ерекше музыкалық талант-ол бірнеше танымал әуендердің авторы болды. Ұлы жазушы және қайраткер 1904 жылы 23 маусымда қайтыс болды.
3.Тәжібаев Әбділда ( 1909-1998) - қазақ ақыны, драматург, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР Халық жазушысы. Қызылорда қаласында (Ақмешіт) туған. Қызылордада жетім балаларға арналған интернатта тәрбиеленген. Оқып, жеті жылдық мектебінде, Шымкент қаласы. С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетін (қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті), М. Горький атындағы әдебиет институты жанындағы Жоғары әдеби курстарды бітірген. Еңбек жолын 1926-1928 жж "Еңбекші Қазақ" (қазіргі "Егемен Қазақстан") газетінен бастаған, пошта таратушысы, кейін корректор. 1932-1934 жылдары - Қарсақпай "За мед" газеті редакторының орынбасары, "Лениншіл жас" (қазіргі "Жас алаш") газеті редакторының орынбасары, 1934-1939 жылдары - Қазақ КСР Жазушылар басқармасының хатшысы, 1939-1943 жылдары - Қазақ КСР Жазушылар одағы басқармасының төрағасы, 1945-1948 жылдары Қазақ КСР ҒА Тіл және әдебиет институтының Жамбылтану бөлімінің меңгерушісі. 1958-1960 жылдары "Қазақ әдебиеті" газетінің бас редакторы, 1960-1984 жылдары Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы, Қазақ КСР Ғылым Академиясы Әдебиет және өнер институтының аға ғылыми қызметкері, театр және бейнелеу өнері бөлімінің меңгерушісі.
2. Марқакөл, Балқаш ,Бурабай, Жасыбай, Қайыңды, Алакөл,
Үлкен Алматы көлі, Зайсан.
1.Қазақстан аумағы Еуразиялық континенттің тереңдігінде орналасқан және Солтүстік жарты шардағы аридті, құрғақ облыстардың қатарына жатады. Мұнда ылғал негізінен Атлант мұхиты жағынан келіп, батыс және солтүстік-батыс желімен өтеді. Тянь-Шань мен Алтайдың биік таулары Үнді және Тынық мұхиттардан ылғалдың түсуіне кедергі келтіреді. Бірақ республика аумағы Солтүстік Мұзды мұхит жағынан суық солтүстік және солтүстік-шығыс желімен ашық. Жазықтық бөлігі Қызылқұм, Бетпақдала, Моюнкум, Каспий маңы ойпаты, Үстірт үстірті, Сары-есік-Атырау үстірті және басқа да Арид аудандары бар. Бірақ топырақтың әлеуетті булануы жылына 1000-1500 мм Судан асады. Осы жағдайдың арқасында ірімшік-Атрауда қазақстандық түрдегі өзіндік өзендер пайда болады, олар судың 90% - дан астамын көктемнің бірнеше апта ішінде ағады, ал қалған уақытта құрғақ өзен аңғарлары бар немесе көгерген көлдердің тізбегіне айналады. Қазақстанның табиғи жағдайлары жер үсті сулары көлемінің басым бөлігі республикадан тыс жерлерде қалыптасады және транзитпен өтеді. Климаттың құрғақтығына және дала өзендері ағынының тұрақтылығына байланысты жер асты суларының көлемі жер үсті сулары көлемінің 10% - нан аспайды; сонымен қатар, олардың көптеген анықталған қорлары өзен суларымен байланысты. Сондықтан Қазақстанның су ресурстары өте шектеулі және экономиканың су тоғандарын дамытуды қамтамасыз ете алмайды.
Қазіргі уақытта Қазақстан экономикалық белсенді дамып келеді, әсіресе өзінің шығыс аймақтарында және мұнда судың жетіспеуі әсіресе байқалады. Сондықтан Іле мен Балқаш бассейнінің аймағында 30 жыл бойы жер үсті сулары мен Іле өзендері мен Балқаш көлдерін суаруға, өнеркәсіптік нысандарды дамытуға және коммуналдық қажеттіліктерге белсенді түрде пайдаланады. Нәтижесінде бұл жерде экономикалық проблемалар пайда болды, олар жыл сайын күшейе түсуде.
Іле-Балқаш аймағын ландшафтық-экологиялық бағалау жер үсті және жер асты суларының ластануы мен минералдануының өсуімен, Іле өзені атырауының биоөнімділігінің және тазарту функцияларының төмендеуімен, сулы - батпақты алқаптардың тозуымен, антропогендік шөлейттенудің үдемелі процесімен сипатталады. Әсіресе қатты жағымсыз әсерге, қоршаған ортаның азып-тозуына және суармалы егіншіліктің өнімділігін жоғалтуына байланысты Іле өзенінің төменгі жағы ұшыраған. Осыған байланысты жер және су ресурстарын ұтымды пайдалануға, жер асты және жер үсті суларын сарқылудан және ластанудан қорғауға байланысты мәселелер өте өзекті болып табылады.