3-ТОҚСАН 6 сынып БЖБ №3 «Болашақ мамандықтары», «Жер астына саяхат» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
Тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орында.
(Внимательно читайте текст и выполняйте задания)
Қасиетті туған жердің тау тасы да, топырағы да, талға біткен жасыл жапырағы да қымбат. Осыншама бағасы, құны байлықпен өлшенбейтін жасыл белдерді, асқар тауларды сүймеу мүмкін емес. Асыл армандарымызды әрқашан туған жермен байланыстырамыз. Себебі туған жер ол біздің ой өлшеміміз бойынша тарихы терең отанымыздың белгісі. Жер ана - қасиетті туған жер. Ол - біздің тылсым тарихымыз. Туған жер топырағын иіскеуге зар болып кеткен боздақтар қанша ма?! Туған жер үшін соғысқа түсіп туған жер топырағы бұйырмаған қандастарымыз қанша ма?!
Қазақстан бүгінде жер асты да, үсті де байлыққа кенелген тәуелсіз ел. Жері байдың елі бай деген осы болар. Еліміз тұғырлы мемлекеттер қатарынан көрінсін.
1-тапсырма. Берілген ақпараттардың ішінен мәтін мазмұнына сай келетін 2 дұрыс тұжырымды анықтаңыз.
(Из предоставленной информации определите 2 правильных высказывания, которые соответствуют содержанию текста)
Ақпараттар
Дұрыс
Бұрыс
Асыл армандарымызды әрдайым туған жермен байланыстырамыз.
Туған жер топырағын иіскеуге зар болмай кеткен боздақтар қанша ма?!
Қазақстан бүгінде жер асты да, үсті де байлыққа кенелмеген тәуелсіз ел.
Жұртымыз тұғырлы мемлекеттер қатарынан тұрсын.
2-тапсырма. Мәтінге ат қойып, идеясын анықтаңыз.
(Дайте название тексту и определите его идею)
Мәтіннің тақырыбы (сөз тіркесі)
Мәтіннің идеясы (1сөйлем)
3-тапсырма. Берілген мысалдардың Сын-қимыл / Мөлшер үстеулерін анықтап, астын сыз.
(Определи наречия образа действия и меры приведенных примеров и подчеркни)
Әжем балаша қуанды. Біздің үйге көрші талай рет келген. Сәуле бірінші сабаққа біраз кешігіп келді. Ажар кешегі тапсырманы жылдам орындады.
4-тапсырма. Үндестік заңын ескере отырып, қосымшаларды дұрыс жалғаңдар.
Егін
Аударма
Тәрбие -шы
Құрылыс -ші
Сату -гер
Дәрі -кер
Ғарыш
Бағалау критерийі
№ тапсырма
Дескриптор
Білім алушы
Мәтін мазмұнына сай келетін дұрыс тұжырымды анықтайды;
1
Берілген ақпараттардың ішінен мәтін мазмұнына сай келетін дұрыс тұжырымды анықтай алады.
2
Мәтінге ат қойып, идеясын анықтайды;
2
Мәтінге ат қойып, идеясын анықтай алады.
2
Сөйлемнің ішінен сын-қимыл / мөлшер үстеулерін анықтайды;
3
Берілген мысалдардан сын-қимыл / мөлшер үстеулерін таба алады.
4
Қосымшаларды дұрыс жалғайды.
4
Үндестік заңын ескере отырып, жеті сөзге қосымшаларды дұрыс жалғай алады;
7
Барлығы
13
Ұлттық сөз өнері зергерлеріміздің бірі, қай шығармасы болсын оқырманды бейжай қалдырмайтын қарымды қаламгер Оралхан Бөкейдің соңғы туындысы «Атау кере» романының атының өзі бірден елең еткізеді. Өйткені «атау кере» сөзі ел ішінде адамдардың күнделікті қарым-қатынасында қолданыла бермейтін, сирек жағдайда, шанда бір ашынған ахуалда, болмаса шарасыздықтан айтылатын салмақты, зілді, ауыр ұғым. Шығармашылығында жеңіл мазмұн кездеспейтін Оралханның дәл осы күрделі тақырыпқа барып, әрі оны өзінің дәстүрлі шеберлігіне тән деңгейде ширатып, ширықтыра отырып жазғаны заңдылықтай қабылданады.
«Атау-кере» повесі бүкіл адамзаттық мәселелерді қозғайды. Повесть оқиғасының басында Еріктің реалистік сипаты басым болса, шешімінде мифтік сипаты байқалады. Қаламгер адамдар өмірін аралар дүниесіне ұқсатады. Еріктің көк басты сонаға айналып кетуі және Қатын суының арғы бетіндегі жұмбақ қыз – символ. Ерікті мифтік бейне ретінде қараудың өзі оның құбылуына байланысты. Бір түрден екінші түрге ауыса алатын – тек миф кейіпкерлері. Повесть соңында Еріктің құбылуына мән бере отырып, бұл повесті «Повесть-миф» деп атауға болады. Повестегі Шал образында романтизм сарыны байқалады. Шығармадағы Шал да, Таған да қоғамда бет алған адамның рухани әлсіреуінен шығудың шығар жолын, амалын табуға тырысады. Бірақ табиғат аясында қалудан басқа жолды көре алмайды. Сондай-ақ шығармадағы Тағанның табиғат туралы ойлары былайша беріледі: «... Табиғат жаратқан алқам-салқам болмайды, ол - әмісе әдемі, әмісе сүйкімді, әрі шыншыл, әрі ақылды, сондықтан да адамдар секілді қателеспейді. Табиғат – мәңгілік тірі, өтірік айтпауды, алдап – арбамауды табиғатан үйрену керек, өйткені ОНЫҢ (табиғаттың) жүрегі таза».
Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес, өткен тарих пен бүгінгі нақтылықтың ажырамас аясындағы ұлт тағдыры мен келешегі таразыға тартылған романның кесек-кесек идеяларының түйіні кульминациялық сәтіне жетіп, ширақ та шымыр тарқатылады. Шеберлік құдыреті дегеніміздің құпиясы да осы болса керек!