3. Поэманы қайтадан оқып, кестені толтыр. Еще раз прочитайте поэму и заполните таблицу. Сөздер/слова «Күйші» поэмасынан 3 сөз тіркесін жаз/

Напишите 3 фразы из стихотворения «Куйши».

Адам/ человек Үзінді кейіпкері кім?/

Кто главный герой отрывка?

Сандар/цифры Үзіндіде қандай күйлер аталды? Санамалап айтыңдар./

Какие куй назывался в отрывке? Подсчитайте.

Әрекет/ Действие Күйшінің күй тарту шеберлігін жаз./Напишите мастерство куйши

Дыбыс /звук Қобыздың үні қалай суреттелген?/

Как описывается звук кобыза?

Көзқарас / Точка зрения Күйшіге баға беріңдер/ Оцените куйши

Ілияс Жансүгіров. «Күйші» поэмасы (үзінді).

Там, где плещет Балхаш, разметался аул.

В ханской юрте разносится струнный гул,

По домбре ударяя, сидит там кюйши,

Он, играя, к трепещущим струнам прильнул.

Скор мелькающих пальцев его полет,

Ярким пламенем песня в груди встает,

И медовые звуки с перстов текут,

А со лба его жаркий струится пот.

Тронут общим вниманием юный кюйши.

Он по струнам легко ударять спешит,

Девяносто напевов волною бегут,

То тревогой, то лаской касаясь души.

Память радуют, сердце щемят две струны,

То веселости нежной, то грусти полны,

Их звенящий напев, их трепещущий кюй

Разливается, плещет разбегом волны.

Грустно, жалобно плакали струны в степях,

Песню слушал весь мир: степь в весенних цветах,

Заяц в поле, и уши поднявший кулан,

И тигрица, что рыщет в густых камышах.

И, летя переливами «Асанкайги»

На Алтай, к Ала-Тау, к пескам Сыр-Дарьи,

Вырывался напев желмая на простор,

Разливая печальные звуки свои.

Как аул, Ала-Тау – гора замерла,

И, как печень, дрожала, размякнув, скала,

Словно летом безудержно хлынувший дождь.

Эта песня со струн, все бушуя, текла.

Дробью била она, как порой барабан,

Нарастая, шумела, как гневный буран,

И мороз ослабел, и растаял весь лед,

Злой батыр подобрел, не терзает народ,

Сабли белые гнутся, как мягкая жесть,

Покоренный орел удержал свой полет.

​

Жаңа жыл туралы көпшілігіміз біле бермейміз. ол мейрам қайдан шықты, кімдер тойлаған еді және жаңа жылмен христиан дінінің қатынасы бар ма? . қала берді жаңа жыл туралы мұсылмандар қандай ойда немесе ол мейрамның мұсылмандарға қаншалықты қатысы бар? алдымен айтармыз: кеңес одағында 1927-1936 жылдары жаңа жылды тойлап, шырша тігуге тыйым салынған болатын. тек 1937 жылы ғана сталиннің бұйрығымен 1 қаңтарда шырша тігіліп, жаңа жылды тойлауға рұқсат берілді. 1937 жылға дейінгі шыршалардың басында 8 бұрышты жұлдыз болған, тек 1937 жылы кеңес одағының үкімі бойынша 8 жұлдыздың орнына 5 жұлдыз қолданылатын болды. рождество христово мен жаңа жылдың шығуы туралы қысқаша мәліметтер берер болсақ: бірінші ғасырда, яғни, милади жыл санағы бойынша, христиан діні пайда болған кезде, діннің екі жауы болған. «үштік», яғни құдайды үшеу деп білген митраизм түріндегі язычниктер және монетизмді уағыздайтын юдаизм. язычниктер құдайды үшеу деп үштік түрінде уағыз ететін. енді сол үштік сенімді уағыздайтындардан мысал келтірейік. вавилондық үштік – ану, оның энлиль және энки. римдік үштік – юпитер, юнана және минерва. семиттік үштік – отец, сын и мать яғни әке, шеше және . бұлардан басқа индуистік – брахма, вишну және шива. парсылардың ормузд, митра, ахриман және египеттік осирис, исида және гор немесе эмпефт, эйктион, пта деп те аталады. халдейлік бел-сатурн, бел-юпитер (сарапшы), бел-хом (аполлон). соңғы үштік үшеуі қосылып ұлы құдай деп аталады. бұл үштіктердің барлығы христиан дініндегі үштіктермен тұп-тура келеді. әсіресе буддалықтардың үштіктері сай келеді. буддалықтардың үштіктерін айтып өткеніміздей брахма, вишну және шивадан құралады. брахманы әке деп атайды. вишнуды пастырь және пророк деп көреді. ал шиваны иләһи руһ деп ойлайды. бұл үштік «тримутра» орыс тіліне тройца деп аударылады. олар бұл үштік терең құпия деп түсінеді. құпия болғаны себепті оны ешкім білмейді және түсінбейді дейді. бұл құпия әлемдік дух брахматмамен қосылған кезде ғана біледі дейді. бұл атап өткен үштіктеріміз жерорта теңізінің жағалауында христиан дінінен бұрын пайда болған. барлығыда бұл үштікті құпия ретінде санайды. христиан діні пайда болған кезде осы діни ағымдар өздерінің діни сенімдерін христиан дініне кіргізіп, оны да өздерінің қатарына қосып алған. сіздерге түсінікті болу үшін мысал келтірейін: егер жас қозы қасқырлардың арасына түссе не болады? міндетті түрде қасқырлар қозыны талан-таражға салып жеп қояды. сол сияқты христиан діні де жас дүниеге келген кезде оны басқа сол кездегі діни ағымдар жеп қойған және өздері жаңа дінге өзгерістер енгізген

Әр халықтың бала тәрбиесіндегі өзіндік ерекшеліктері арқылы мәдени құндылықтары қалыптасады. Ата-бабамыз ұл баланы ертеңгі абыройлы әке, қадірлі отағасы, елді қорғайтын ер, батыр, би, ақын, ұлттың намысты азаматы ретінде әділдікке, қайсарлыққа, кешірімді болуына, өнерге, білімге, салт-дәстүрімізді сақтауға тәрбиелеген. Ұл бала – қазақта шаңырақ иесі, ер-азамат – ата-ананың отын тұтатушы болып саналады. Қазақ отбасындағы тәрбиенің ерекшелігі жасы кішісінің үлкеніне «сен» деп сөйлемеуі, алдын кесіп өтпеуі, үлкен тұрып кішінің, әке тұрып ұлдың, шеше тұрып қыздың орынсыз сөйлемеуінде. Сөз жоқ үлкенді құрметтеу әдеті жауапкершілік, адамгершілік сезімдерін туғызған. Дұрыс бағытқа бағдарлау көп жағдайда абыройлы әкеге, үлгілі отағасына, қадірлі ағаларына байланысты.

Халқымыз ұл бала тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген. «Әке көрген оқ жонар...» дей отырып, қазақ отбасында әкелер өзінің білетін бар өнерін ұлдарына үйретіп, оларды мерген, аңшы, яғни «сегіз қырлы, бір сырлы» жігіт етіп тәрбиелеген. Бала ес білгеннен бастап, оның құлағына «сен ертеңгі шаңырақ иесісің, болашақ әкесің, арқа сүйер жарсың, отбасының асыраушысысың, сондықтан да жаманнан жирен, жақсыдан үйрен» деген сөздерді құйып отырған.