29 Мен не үйрендім?
1. Мәтінді түсініп оқы.
Күлмеңіздер кәріге
Бір кісінің екі баласы болыпты. Бір күні көршілері оған:
«Сенің балаларың бір кемпірді мазақ қылды, балаларыңды
тыйып қой!» - дейді.
Әкесі балаларына ұрсады, балалары мұнан былай кісіге
күлмеске уәде береді. Біраз күн өткен соң балалар әкесіне
берген уәдесін ұмытып, бір бейшара шалды тағы да келе-
меж қылыпты. Мұны әкесі естіп, балаларын шақырып алып
айтады: «Балалар, мен енді мұнан артық өмір сүрер болсам, сендер секілді бір ақымақ балалар өткендегі шал мен кемпірге күлгендерің секілді маған да күлер деп қорқамын.Балалары ұялғанынан қызарып, сонан кейін кәрі кісілерге келмейтін болыпты. 3-Жаттығу.Берілген кестеге мәтіннен сын есім+затесім, зат есім+зат есім, зат есім+етістік сөз тіркестерін тап.
Берілген сұрақтарға жауап:
III деңгей
1)Мамандық таңдау;
2)Қанатсыз құспен тең;
3)Арманшыл адам;
4) Өрт сөндіруші, тігінші, биші, журналист, кеден қызметкері, полиция қызметкері, спортшы, ұшқыш, ғалым, ғарышкер, аудармашы, инженер, бағдарламашы т.б.
5) Болашақта өмірден өз орнын табу үшін қажет.
6) Ата-ананың,ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып,түсініп оқу.
2 тапсырма.
Болашақта мен аудармашы мамандығын таңдамақпын.
Ұлттық консерваторияда білім алып жатқан әпкем жақында концертте ән айтпақ.
Мектебіміздің мерейтойына жиналған қауым мектебіміздің тарихымен таныспақ.
Болашаққа апарар жол мектеп қабырғасынан басталмақ.
Жақсы оқып, ата-анасы мен ұстаздарының ізгі өсиетін бойына сіңірген жас ұрпақ болашақта үлгілі азамат болмақ.
II деңгей
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық а ң арманы болады. Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Осы жолда отбасының, ұстаздың, мектептің , қоршаған ортаның алар орны ерекше. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
Берілген нақыл сөздердің мәтінмен тікелей байланысы бар, себебі барлығы да мамандық таңдау мен болашақ жайлы айтылған.
I деңгей
Адам өміріндегі отбасы, ұстаз бен мектептің рөлі ерекше екені барлығымызға белгілі. Отбасы шағын Отанымыз, тәлім-тәрбиенің, мейірімділік пен сүйіспеншіліктің рдасы болса, ұстаздарымыз бізге екінші анамыздай жақын адамдар. Олар бізді білім нәрімен сусындатып, бойымызға ізгілік нұрын дарытады. Ал мектеп болса, отбасы, ұстаз бен оқушының арасындағы алтын көпір, алтын ұямыз.
Бастауышқа мысалдар.
Бастауыш - сөйлемде атау септік тұлғасында тұрып, ойдың иесі болатын тұрлаулы сөйлем мүшесі.
Мысалы: Жиналыс (не?) сағат жетіде аяқталды.
Анам (кім?) дүкеге кетті.
Кітаптар (нелер?) баспадан шықты.
Оқушылар (кімдер?) емтихан тапсырып жатыр.
Баяндауышқа мысалдар.
Баяндауыш - сөйлемде бастауыштың қимылын, ісін, жай-күйін, кім, не екенін білдіріп тұратын тұрлаулы сөйлем мүшесі.
Мысалы: Қоңырау соғылды (не істеді?).
Дүкеннен азық – түлік сатып алдым (не қылдым, не істедім?)
Арман әлі ұйықтап жатыр (не істеп жатыр?).
Толықтауышқа мысалдар.
Толықтауыш: баяндауышқа қатынасты болып, қимыл-әрекеттің объектісін білдіреді. Атау септігі мен ілік септігінен басқа септік жалғауларының бірінде болады.
Мысалы: Атасы баласын (кімді?) шақырды.
Оған (кімге?) көмектесу керек.
Қасқырлар көк шолаққа (неге?) ауыз салды.
Мен Айданамен (кіммен?) сөйлесіп, кездесу туралы ұсыныс жасадым.