2-тапсырма Талдау- табыс кілті. Шығарманы кешенді талдау.
1. Авторы: Д.Исабеков
2. Тақырып – бұл өнер туындысының іргетасы.
4.Шығарманың негізгі идеясы – бұл тақырып арқылы шындық өмір
көріністерін суреттегенде, оны өз көзқарасы, өз дүниетанымы тұрғысынан
бейнелейді. Сол арқылы өз мақсат, мүддесін, арманын білдіреді. Бауырларын
бақытты етсем деген әпкенің тілегі мен өз бақытын құрбан етуін
көрсету, басқаларға ой салу.
5.Шығарманың композициялық құрылысы – шығарманың
композициясы сюжеттік дамудың кезең – кезеңдерін тәртіпке салып,
реттеп, қиыннан қиыстырып тұратын нәрсе.
1.Сюжеттің басталуы – оның кіріспесі іспетті; мұнда әдеби қаһармандар
өзара қарым – қатынасқа көшпес бұрынғы хал – жағдай, тіршілік, қоғамдық
орта, болашақ орта, болашақ қақтығыстар алаңы, оқиғалар орны
суреттеледі. Тимурдың үйіне достарын ертіп келуі, Сұлтанның туган
күнін атап өту
1. Сюжеттік байланыс – адамдар арсындағы әрекеттің басы,
тартыстың басталуы іспетті, шыгарма арқауындағы негізгі
оқиғаның әуелгі туындау себебі секілді. Қонақтармен үй
ішіндегілердің танысуы, әр түрлі көзқарастар
2. Шиеленісуі – оқиғаның, адамдар арасындағы іс - әрекеттің
шиеленісіп, ширығуы. Қамажайдың жұмысқа тұруы,
Тимурдың үйленуі
3. Шарықтау шегі – сюжеттік дамудың ең жоғарғы
сатысы, адамдар арсындағы қимыл - әрекеттің мейлінше
күшейіп, өрбіп жеткен жері; шығармадағы драмалық тартыстың
өрістеп шыққан биігі.
4. Қамажайдың Қабенмен арақатынасты үзуі, әпке-келін, әпке-
іні, аға-қарындас арасындағы кикілжің, Тимур мен Кәмиланың
үйден кетуі.
5. Шығарманың немі – суреткердің өзі суреттеп отырған өмір
Шындығына шығарған «үкімі»; адамдар арсындағы қарама
қарсы тайталастардың, күрделі күрестердің бітуі; түрліше
тағдырлар тартысынан туған нақты нәтиже; оқиғаға
катысушылардың ең акырғы жал – күйі күллі құбылыс
көріністердін саксатели
Лексикалық талдау
Талдау реті:
Сөйлемді оқы, ондағы өзің қалаған сөздің қандай мағынаны білдіріп тұрғанын анықта.
Сол сөздің сөйлемде кандай мағынада жұмсалып тұрғанын анықта (тура ма, әлде ауыспалы ма)
Мүмкіндігіне қарай, сөздің синонимін, антонимін, омонимін тап
Сөздің қазақ тілі сөздік құрамының қай тармағына жататынын дәлелде.
Талдау үлгісі:
Аманның жылы сөздері ерекше әсер етті.
жылы — жағымды, мейірімге толы деген мағынада, ауыспалы мағынада.
жылы, шуақты, ыстық, мейірлі — синоним; жылы — суық — антоним:
жылы — жалпылама қолданылатын сөз.
Сөз мағыналарының шартты белгілері:
омоним O ←→ O
синоним O ≈ O
антоним O →← O
ӘЛЕМНІҢ ЖЕТІ КЕРЕМЕТІ
1. Мысыр пирамидалары
Жеті кереметтің ең ежелгісі де, әрі біздің бүгінгі дәуірімізге жеткені де – осы Мысыр пирамидалары. Пирамидалар Нілдің солтүстік батыс жағалауындағы сансыз қабірлер мен ғибадат-ханалар тұрғызылған өлілер қаласының үстіне салынды. Пирамидалардың ең көнесі – 5000 жыл бұрын тұрғызылған Джосер пирамидасы. Сәулетшісі ежелгі Египетте дәрігерлік, фило-софиялық және ғылыми еңбектерімен танылған Имхотеп атты шебер еді. Джосер пирамидасы – көп сатылы құрылыс. Сансыз басқыштар арқылы аспанға өрлей береді. Мұның идеясы перғауындардың жердегі қарапайым халықтан биік, құдіретті екенін бар әлем-ге паш ету еді. Қаншама қажырлы еңбек пен адам өмірі жұмсалған бұл құрылыс Хеопс, Хефрен және Микрен пирамидаларымен жалғасын тапты.
Көлеміжағынанеңүлкенпирамида – Хеопспирамидасы. Бүкіл жиған-тергеніне көзінің тірісінде Хеопс перғауын 20 жыл ішінде осы пирамиданы салдырды. Биіктігі 147 метр, әр қырының ұзындығы 232 метр бұл құрылысқа 2,5-3 тонналық 2 миллион 300 мың тас блоктары қолданылды.