2- тапсырма. «Төрт сөйлем» тәсілі арқылы мәліметтер жинақтай отырып, тақырып бойынша сызба-кесте толтырады.
1.Пікір
Оқыған үзінді бойынша өзіндік пікірін бір сөйлеммен жазады
2.Дәлел
Өз пікірін бір сөйлеммен дәлелдейді.
3.Мысал
Пікірін өмірмен байланыстырып, мысал келтіреді.
4.Қорытынды
Тақырып бойынша қорытынды шығарады.
Көтерілген мәселе бойынша негізгі ақпараттарды келтіре отырып әке туралы жинақы әңгіме құрастырады.(кейбірі)
Дескриптор:
• көтерілетін мәселе бойынша өз ойын айта алады.
• мысалдар жазып,сызба-кестені толтырады.
• әке туралы жинақы әңгіме құрастыра алады
Арал теңізі, Кайназой дәуірінің орта шетінде, яғни бұдан 21 млн. 1200 жыл бұрын, Арал Каспий теңізіне қосылып жатқан. Өйткені, теңіздің терістік бетіндегі қазіргі Сарышығанақ, Ақеспе тұсынан 80 метр тереңдіктен Олигоцен уақытында өмір сүрген қызыл балықтың, ірі ұлудың, киттің омыртқа сүйектері тасқа айнала бастаған күйінде табылды. Бұл теңіздің кезінде мұхитпен қосылып жатқандығын көрсетеді.Негізгі Арал теңізі жайлы нақты деректі мәліметтердің жиналуы яғни, арнайы зерттеулердің басталуы \17-19 ғғ.\ ғасырлардың еншісіне тиеді. Өйткені бүгінгі Арал деген атау сол 17 ғасырдан бергі жерге берілген.
Арал теңізі – Қазақстанның інжу-маржаны, шөл белде-міндегі бірден-бір көгілдір су айдыны еді. Оның апатқа ұшырағанға дейінгі көлемі – 1066 км², тереңдігі – 30-60 метр, тұздылығы – 10-12 % болған. Қойнауы кәсіптік бағалы балықтарға бай, жағасы қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кездерде жылына 50-150 мың балық ауланса, теңіз жағасынан едәуір мөлшерде бұлғын терісі игерілген.
Арал 1960-1965 жылдар арасында 44 мың м³, ал 1990 жылдары екі есеге қысқарды. Нәтижесінде, Арал теңізінің деңгейі 23 метрге дейін төмендеп, оның су айдыны 30-200 км-ге дейін қусырылды. Судың тұздылығы 40 пайызға дейін артты.
Арал апатына себеп болған факторларға:
— жергілікті жердің тарихи-табиғи ерекшеліктерін ескермеу;
— ауыл шаруашылығын дұрыс жоспарламау, судың қорын есепке алмау; — суды өте көп қажет ететін күріш, мақта дақылдарын барынша көбейтіп жіберу;
— жерді игерудің агротехникалық шараларын сақтамау және сіды үнемді пайдаланбау;
— табиғат ресурстарын пайдалануға жіберілген қателіктер мен оны меңгерудің ғылыми тұрғыдан негізделмеуі болып табылады.
Қазіргі кезде аралды құтқару бағытында батыл да жоспарлы түрде ғылыми негізде жұмыстар жасалуда.
…Первой столицей Казахстана был Оренбург (ныне в Российской Федерации) в 1920 году, затем в 1925 году столица перенеслась в Кзыл-Орду. В 1929 году столица республики вновь перенеслась, на этот раз в Алма-Ату. Причиной тому послужило строительство турецкой железной дороги.
Астана (бывшая Акмола) стала столицей по многим экономическим, экологическим и географическим причинам. Бывшая столица - Алматы - была слишком далеко расположена от фактического географического центра страны. Население в Алматы – приблизилось к цифре 1,5 миллиона человек. Город оказался настолько плотно застроен, что фактически не осталось дальнейших перспектив для развития дополнительных территорий. Еще одной проблемой оказался транспорт. Год от года экологические условия «Южной столицы» оставляли желать лучшего. Алматы стал одним из самых загрязненных городов Казахстана. Акмола (Астана) была выбрана как лучшая альтернатива Алматы на основе общенационального исследования, принявшего во внимание 32 фактора: социально-экономические индексы, климат, пейзаж, сейсмические условия, естественную окружающую среду, транспортную инфраструктуру, строительные средства обслуживания и рабочую силу.