2 тапсырма Сделать кластер
Вот текст:

Жазы-қысы құс салатын Ораз әр күні қоржынын толтыра құс,
қанжығасын толтыра аң әкелмей қоймайды екен… Ораз атқан
құстарын не ілдірген аңдарын соларға үлестіріп, өзі үйіне бірер күнге
ғана азық әкеледі екен.
Ораз қыстыгүні күзен, тышқан, түлкі, қасқыр сияқты аңдарды
да көп аулаған. Бірақ солардың да терісін сатып пайда қылмай, кім
көрінгенге сауғаға бере берген.
Оның аса дос көретін тобы балалар еді. Жазда, қыста аңға шықса,
қасында балалар қаптап жүретін. Сауғасын ол балалардан да аямай,
күндік олжасын үлестіріп беретін. Бүгін құр қалған баланы ертең
риза қылатын.
Ораздың аңға ерте шығатынын білетін балалар таңертең оның
үйінің маңайына жиналады. Ораздың жалғыз ғана аты болатын.
Қардың жұмсақ, жұқа кезінде ол аңға атпен шығады. Қар қалыңдаған
кезде жаяу шығады.
Жасы сол кезде алпыстарды орталаған Ораздың денесі тіп-тік,
жүрісі шапшаң. Ол ит терісінен істеген биялайын оң қолына киеді
де, томағалы бүркітін жұдырығына қондырып:
-Ал, кәне, жүріңдер, балалар! - деп жөнеле береді. Қаптаған бала Ораздың соңынан ере таратады​

Адам қанша жыл өмір сүрсе де, қандай іспен айналысса да, өмірдегі ең ұмтылмас сәттер болып мектепте өткізген уақыт қалатын шығар. Мектеп-білім айдынындағы үлкен кеме. Осы кемеде он бір жыл уақытты әр бала өткізеді. Мектеп табалдырығын тарыдай болып аттап, он бір жыл бойы білім алып, таудай болып шығамыз. Алғашқыда мектепке келіп әрбір әріпті, әрбір санды жазып үйрену қалай қиынға соққан еді? Уақыт өте бәрі өзгерді. Жазуды да, оқуды білмейтін кішкентай балалар бүгін міне, мектеп бітіру туралы атестатты қолдарына ұстап, үлкен өмірге жолдама алды. «Қашан ғана осы мектепті бітіремін» деп ойлайтын кездер көп болып еді. Қазір сол мектепті бітіріп шыққаныма өзім сене алмаймын. Көзді ашып-жұмғанша уақыт тез өтті де кетті. Соңғы қоңырау осы жылы біз үшін расында да соңғы рет соғылды. Сонша асығып бітіргім келген мектебіммен қимастықпен қоштасып отырмын. Мектеп қабырғасында өткен қайран уақытты бағаламаппыз. Мектеп қабырғасында өткізген әрбір күн, әрбір қырық бес минут балалық шағымның балғын уақыты болып қала бермек. Мектеп «үлкен отбасы, ұстазымыз біздің ақылшымыз, анамыз, сыныптастарымыз жақын досымыз. Мектеппен қоштасу» балалықпен қоштасу. Мектепте біз шынайы дос табамыз, білім алып, өмірді үйренеміз. Мектеп бізге тірек беріп, жылулық пен бақыт сыйлайды. Ал ұстаздар болса бізге үйретуден еш жалықпас. Мектепте өткен уақыт адам өміріндегі шаттыққа толы кездер. Дәл осы кездер есімізде ең жарқын естеліктер болып қалады. Кейде бірінші сыныпта оқитын балаларға қарап, өзімде қайтадан сол шақтарға оралғым келеді. Басымнан қайтадан бастауыш сыныптағы қызықтарды өткізгім келеді. Өз мектебімді шын мәнінде жақсы көремін. Осында өткізген әр қырық бес минутты сағынатын боламын. Бүгін, мен – мектеп бітірген түлекпін. Мектебімен қимастықпен қоштасатын түлекпін. Арада біраз жылдар өтіп, мен, менің сыныптастарымыз үлкен азамат болып, әр қайсымыздың өз отбасымыз болады. Бірақ арада қанша жыл өтседе, қанша жасқа келсем де, қандай а ғын балалық шақтарым өткен алтын ұям-мектебім жүрегімнің төрінде болатыны анық. Мектебім маған үлкен өмірге жолдама берді, үлкен өмірге дайындады. Енді мектебім мен үшін жауапты емес, бірақ мен мектебімнің алдында әлі қарыздармын. Ендігі жолы алдыма үлкен мақсаттар қойып, асқар асуларды бағындырып, елім мақтан тұтатын азамат болғым келеді. Бұл менің мәпелеп өсірген әке-шешемнің, ақылшы ұстазымның, алтын ұям-мектебімнің алдындағы борышым!

Интернет - сол үлкен емес сән, ал тәсіл үшін жұмыс, тамаша және припровождения уақыттың. Мен бы сұрақты қарау қаладым, қандай меншікті рөлді интернет жастың өмірінде ойнайды және мен ауызекі.
Миллиондаған адам арада жаһанда бас-басы күнді интернет деген соғады. Бас кое-кого сол уже қанда - интернете бол-. Сол, әрине, кері, қашан адам виртуальной өмір алдым нақтылықпен алалайды, қашан интернет өмірдің бейнесінің болады. Мен айту енжарланамын, не мен қарсы интернета, бірақ барлық ақылды шекараларды иметь керекке. Менде үйдің интернет имею және охотно анда бірнәрсені іздеймін, қашан қажеттілік ақпаратта имею. Интернете біздің әмірімізде алып сан кітаптың, газеттердің және журналдардың. Жақында мен, айталық, алты ана Гарри Поттера интернете оқып тастады. Ал тағы интернета артықшылығы - сол электрондық пошта. Сол аспа-жалап және арзан коммуникация. Менде меншікті электрондық мекенжай имею және сырттың қаласының және елдерден достармен хат жазысамын. Бүгін көп бөлек-бөлек интернет - олимпиадалардың ша бөлек-бөлек пәндерге өмір сүреді, қарамастан