2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Жер: Көтер басыңды, Толғанай, өзіңді-өзің ұстай біл!
Толғанай: Жарайды, жарайды, қайтейін, қолымнан келер істен мен танбаймын. Сол бір күн есінде
ме, Жер-Ана?
Жер: Есімде болғанда қандай... Мен еш нәрсені ұмытпаймын ғой, Толғанай! «Тарихтың бәрі тек
кітап ішіне сыйып, халық жадында ғана қалады» деу – қате. Бар әлем тарихы мына менің қойнымда.
Сенің бар өмір шежірең де, Толғанай. Мен де, менің жүрегім де, кұлағым да сенде, Толғанай! Бүгін
сенің бауырларыңды еске алатын күнің еді ғой.
Толғанай: Ертеңіне күн шықпай тұрып біз жұмысқа кірісіп кеттік. Жашай қаз-қатар түскен
орақшылар енді ғана бір-екі десте сала бергенде, алыстан құйындата шауып келе жатқан біреу
көрінді. Төменгі жақтағы көпірден өтумен жүмысы жоқ, өзеннің жартасты шаша жарына салып
келеді...
Ш.Айтматов
Сұрақтарға жауап беріңдер.
1. Толғанай кім?
2. Жерді не үшін анаға теңейді?
I
3. Жер-Ананың «Бар әлем тарихы менің қойнымда» деуінің мәнісі неде?
(Можно поменять имя) Менің досым бар. Оның есімі - Лёша. Ол менімен бір сыныпта оқиды. Сабақтан кейін біз серуендеуге барамыз. Кейде менің ауламда ойнаймыз, онда бізде жаттығу жабдықтары бар. Біз сондай-ақ футбол ойнағанды жақсы көреміз. Менің досымның үйінен алыс емес жерде жақсы футбол алаңы бар. Тіпті қақпада тор бар. Онда аптасына бірнеше рет ойнаймыз. Жазда Леша екеуміз тамызда бір-бірімізді көреміз, өйткені досым жазғы демалыстың қалған уақытын ауылда өткізеді. Ол өте жақсы дос. Ол мені ешқашан сатпайтынын білемін. Лёша - шынайы дос
1. Сөйлем құрауға қатысқан толық мағыналы сөздер сөйлем мүшелері деп аталады.
2. Тұрлаулы мүшелер: бастауыш және баяндауыш.
3. Құрамына қарай дара және күрделі болып бөлінеді.
Дара мүше, мысалы: Марал кесенеге келді.
Күрделі мүше: Марал кесенеге келе жатыр.
4. Сөйлемде бір ғана сұраққа жауап беріп, бірдей тұлғада тұратын сөйлем мүшелерін бірыңғай мүше дейміз. Оның күрделі мүшеден өзгешелігі: ол тек сөйлемдегі бір мүшемен ғана байланысады, ал күрделі мүше екі не одан көп сөзден жасалады.
Объяснение: