2-тапсырма. Өлеңді түсініп оқыңыздар. Ақын қандай мәселені көтеріп отыр? әр шумақтағы ойды жеткізіп тұрған тіркестерді анықтаңыздар. Аралда, шөлде, көк теңізде таба алмайсыз.
Қазақ, бірақ оның аралын атап, мұхитым сияқты, даласын! Жазирада желмаямен желгелі, ел жағалауын жайғасыпты. Ол жарақат алды, бірақ О басында көл болды. Туған жерімде мен ештеңеден дәм татпадым, тұзды қоқыстың ащысы да маған бал. - Мен білмеймін, - деді ол. Ірімшікті теңіз смиридейі сіңірді, теңіз құммен сіңірілді. Бүгін Арал Сібірдің дауыл өзендерін құшақтауды армандайды. Көңілге деген шөлді қалай жеңуге болмайды, мен теңіз жағасындағы жанымды есіме түсірдім егер теңіз мұхиттан жоғары болса, осал болар еді! Қос дария оны құшақтап алған кезде, ол бұл манда екенін айтты. Мен мақтанамын, мақтанбаймын, теңіз биік болған кезде
мақтанамын! қандай мақтаныш
Менің ұлым авар анасы үйреткен тілді ұмытпауға тиіс» деп басталатын бұл эссенің мағынасы тереңде. Тіліңді ұмытқаның – еліңді, тарихыңды, анаңның ақ сүтін ұмытқанмен пара пар деген түпкі идея жатыр. Тілін ұмытқан кез келген адам – өткенін де бүгінін де мәңгі ұмытты деген сөз. Бұл эсседе өз ана тіліңді ұмытып өзге елде ғұмыр кешкенше, тірі басып жүрмей-ақ қойғаның абзал деген мазмұн бар.
«Ана тілім! Сен маған ризасың ба, білмеймін, бірақ менің тірлігім-сенсің, мен сені мақтан етем. Сонау тұңғиық терең жер түбінен жарыққа, күнге, жасыл шөпке асыққан бұлақ суындай ана тілімнің сөздері тірлігімнен қайнап шығып, алқымыма тіреледі.Ернім күбірлейді.Өз күбіріме өзім құлақ тігем, ана тілім, саған құлақ тігем, сонда маған бейне тұңғиықтан шымырлап шыққан таудың асау өзені елестейді.Мен болаттың сыңғырын ұнатам, қынабынан суырылған екі қанжардың бір-біріне соғылған дыбысын сүйем.Осының бәрі менің тілімде бар» – деп дағыстан ақыны тілін, елін тебірене сөз етеді.
Объяснение:
1. От чего зависит соленость воды?
Море Количество осадков Испаряемость Соленость
Красное 100 мм.в год 1200 мм.в год 42 промилле
Черное 500 мм.в год 600 мм.в год 18 промилле
Балтийское 700 мм.в год 300 мм.в год 11 промилле
Вывод:
Соленость зависит от … и … .
Чем … количество осадков и … испаряемость, тем … соленость.
2. Изменение температуры поверхностных вод по параллелям
90 с.ш. -1,7
60 с,ш. +4,8
30с.ш. +21
0 с.ш. +28
Вывод: Наибольшие средние температуры воды +27-28 наблюдается на….
Самые низкие – ….
3. Заполни пропуски
Главные свойства морской воды – это … и … .
Количество веществ в граммах, растворенных в 1 литре воды, называют… .
В среднем в океанической воде растворено … гр. веществ.
Единицы измерения солености называются … .
Самое соленое море -… . Соленость зависит от … и поступления пресных вод.
Самая высокая температура воды вблизи … .
С глубиной температура … .