2. Мәтіннің мазмұнын түсініп, ұсынылған ақпаратты есте сақтау бойынша (сызбаға түсіру, тұжырымдамалық кесте жасау, т.б.) жұмыс жүргізіңдер. Логикалық екпінді анықтаңдар.
Тіршіліктің көзі саналатын табиғат байлығы – ел байлығы. Ол үшін көрік берер жасыл желекті жайқалтып, өзен-көлді арнасынан асырып, қоршаған ортаны қорғай білу әр азаматтың борышы. Адам табиғаттың төл перзенті, жара¬тылысында ұқсастықтары көп. Оларды бір-бірінен бөліп жаруға болмайды. Осы бір қарапайым қағидатты бойына сіңірген орманның туған жерге, атамекенге деген перзенттік махаббаты қалыптасады, сүйіспен¬шілігі артады. Аудан аумағында Семиозер және Басаман орман шаруашылығы бар. Біздің бағытымыз Бағаналы ауылы. Жол бойы жан-жағымызға қарап, орманның сұлу табиғатына көз тастап келеміз. Сүмбіл ақ қайыңдар, қарағай, мәңгі жасыл шырша жарыса аспанмен таласа өсіп, жасыл желекке оранған алқапқа өзгеше көрік беріп тұр. Табиғаты сұлу жер кімді болсын өзіне ынтықтырып, еліктіретіні анық. Осылайша тамашалап келе жатып ауылға жеткенімізді де білмей қалдық. Мемлекеттік мекеме орманды қамқорлыққа алып, ұқыпты қарап, қорғау және дайындаумен, қарағай бүрлерін өңдеумен айналысады. Негізгі өндіріс көзіне Бағаналыдан төрт шақырым жерде орналасқан питомник кіреді. Сондықтан бұл байлықты сақтау мен одан әрі жайқалту үшін кешенді жұмыстар ұдайы жүргізіледі. Орманның ең қауіпті қасіреті – өрт, сондықтан оның алдын алу және оған тойтарыс беру, заңсыз ағаш кесу мен ұрлыққа жол бермеу жұмыстары ұйымдастырылады. “Басаман орман шаруашылығы мекемесі” коммуналдық мемлекеттік мекемесі 1954 жылы құрылды. Жалпы көлемі 44246 га жер, оның ішінде орманды алқап - 13146 гектар. Үш елді мекені, екі кордоны бар. Ауылға кіре бергенде алдымен екіқабатты мектеп ғимараты көзге түседі. Орман шаруашылығы мекемесінің кеңсесі, 150 орындық клуб, медпункт, пошта торабы бәрі бір жерде шоғырланған. Ұялы және радио байланысы бар. Елді мекенде 425 тұрғын - он бір ұлттың өкілі тұрады, соның 128-і еңбекпен қамтылған. Мекеменің бірінші директоры В.П.Мац, ол кісі орман шаруашылығының қалыптасуына елеулі үлес қосты. Ал А.С.Жирицкийді ауылдың негізін қалаушы деп атайды. Әр жылдары орман шаруашылығына біраз адамдар басшылық жасады. Шаруашылық жарты ғасырдан астам түрлі кезеңді бастан өткерсе де өз ісін жалғастырып келеді.
«Жері байдың елі бай» демекші , қазақ елінің ұлан байтақ жері былай тұрсын, оның табиғаты мен өнеркәсіп жөнінен ерекшеленеді. Еліміздің әрбір жерінде неше түрлі кен орындар,пайдалы қазбалар өндіріледі.
Қазақстан мұнай мен газ, химиялық өнеркәсібі өте бай ел. Көмір де қазып алынады. Химиялық өнеркәсіпте алтын, күміс, темір, мыс, қорғасын, мырыш және т.б бар. Пайдалы қазбалардан негізінен ванадий, скандий, теллур алынады.
Сарыарқа мен Атырау, Алтай мен Қаратау қойнаулары алтын сандық іспеттес. Қазақстан қазба, қазына байлық жағынан дүниежүзіндегі ең бай деген 10 елдің ішіне кіреді.
Қазақстан әлемде вольфрам, қорғасын, барий қорынан 3 орын, мыс мөлшерінен 4 орын, уран рудасынан 5 орын, темір 7 орын, қалайы мен никельден 8 орын, көмір мен газ қорынан 9 орын алады. Мұнай қоры жөнінен Парсы шығанағындағы елдер, Латын Америкасы, Ресей, АҚШ кейінгі 13 орында алады.
Қазақстанда 6000 нан астам пайдалы қазбалардың кен орындары бар.
Еліміз өзге шетелдіктермен саудаласып, экономикасын дамытуда.
Дегенмен, жеріміз бай екен деп, жер қойнауындағы пайдалы қазбаны тек өзіміз қана пайдаланып немесе сатпы қоймай, келеп ұрпаққа қалдыру мақсатында үнемдеуіміз керек. Жер байлығының қоры шексіз емес екенін ұмытпайық.
Адам табиғаттың төл перзенті, жара¬тылысында ұқсастықтары көп. Оларды бір-бірінен бөліп жаруға болмайды. Осы бір қарапайым қағидатты бойына сіңірген орманның туған жерге, атамекенге деген перзенттік махаббаты қалыптасады, сүйіспен¬шілігі артады. Аудан аумағында Семиозер және Басаман орман шаруашылығы бар.
Біздің бағытымыз Бағаналы ауылы. Жол бойы жан-жағымызға қарап, орманның сұлу табиғатына көз тастап келеміз. Сүмбіл ақ қайыңдар, қарағай, мәңгі жасыл шырша жарыса аспанмен таласа өсіп, жасыл желекке оранған алқапқа өзгеше көрік беріп тұр. Табиғаты сұлу жер кімді болсын өзіне ынтықтырып, еліктіретіні анық. Осылайша тамашалап келе жатып ауылға жеткенімізді де білмей қалдық.
Мемлекеттік мекеме орманды қамқорлыққа алып, ұқыпты қарап, қорғау және дайындаумен, қарағай бүрлерін өңдеумен айналысады. Негізгі өндіріс көзіне Бағаналыдан төрт шақырым жерде орналасқан питомник кіреді. Сондықтан бұл байлықты сақтау мен одан әрі жайқалту үшін кешенді жұмыстар ұдайы жүргізіледі. Орманның ең қауіпті қасіреті – өрт, сондықтан оның алдын алу және оған тойтарыс беру, заңсыз ағаш кесу мен ұрлыққа жол бермеу жұмыстары ұйымдастырылады.
“Басаман орман шаруашылығы мекемесі” коммуналдық мемлекеттік мекемесі 1954 жылы құрылды. Жалпы көлемі 44246 га жер, оның ішінде орманды алқап - 13146 гектар. Үш елді мекені, екі кордоны бар.
Ауылға кіре бергенде алдымен екіқабатты мектеп ғимараты көзге түседі. Орман шаруашылығы мекемесінің кеңсесі, 150 орындық клуб, медпункт, пошта торабы бәрі бір жерде шоғырланған. Ұялы және радио байланысы бар. Елді мекенде 425 тұрғын - он бір ұлттың өкілі тұрады, соның 128-і еңбекпен қамтылған.
Мекеменің бірінші директоры В.П.Мац, ол кісі орман шаруашылығының қалыптасуына елеулі үлес қосты. Ал А.С.Жирицкийді ауылдың негізін қалаушы деп атайды. Әр жылдары орман шаруашылығына біраз адамдар басшылық жасады. Шаруашылық жарты ғасырдан астам түрлі кезеңді бастан өткерсе де өз ісін жалғастырып келеді.
«Жері байдың елі бай» демекші , қазақ елінің ұлан байтақ жері былай тұрсын, оның табиғаты мен өнеркәсіп жөнінен ерекшеленеді. Еліміздің әрбір жерінде неше түрлі кен орындар,пайдалы қазбалар өндіріледі.
Қазақстан мұнай мен газ, химиялық өнеркәсібі өте бай ел. Көмір де қазып алынады. Химиялық өнеркәсіпте алтын, күміс, темір, мыс, қорғасын, мырыш және т.б бар. Пайдалы қазбалардан негізінен ванадий, скандий, теллур алынады.
Сарыарқа мен Атырау, Алтай мен Қаратау қойнаулары алтын сандық іспеттес. Қазақстан қазба, қазына байлық жағынан дүниежүзіндегі ең бай деген 10 елдің ішіне кіреді.
Қазақстан әлемде вольфрам, қорғасын, барий қорынан 3 орын, мыс мөлшерінен 4 орын, уран рудасынан 5 орын, темір 7 орын, қалайы мен никельден 8 орын, көмір мен газ қорынан 9 орын алады. Мұнай қоры жөнінен Парсы шығанағындағы елдер, Латын Америкасы, Ресей, АҚШ кейінгі 13 орында алады.
Қазақстанда 6000 нан астам пайдалы қазбалардың кен орындары бар.
Еліміз өзге шетелдіктермен саудаласып, экономикасын дамытуда.
Дегенмен, жеріміз бай екен деп, жер қойнауындағы пайдалы қазбаны тек өзіміз қана пайдаланып немесе сатпы қоймай, келеп ұрпаққа қалдыру мақсатында үнемдеуіміз керек. Жер байлығының қоры шексіз емес екенін ұмытпайық.
Объяснение: