Күлтегін Құтлық (Елтеріс) қағанның екінші ұлы, Білге қағанның (Могилян) туған інісі. Шешесі Елбілге қатұн. Жеті жасында әкесі Құтлық (680-692 жж. билік құрған) қайтыс болады. Қаған тағына оның інісі Қапаған (692-716 жж.) отырады. Күлтегін мен Білге, Қапағанның інісі Бөгүні (716ж.) тақтан тайдырып, қағандық билікті Білге қолына (716-734жж.) алады.
Тарихи деректерге қарағанда, Күлтегіннің он жасында ер атанып, алғаш көзге түскен соғысы – 694 жылғы Жау жыу және Дин жыу аймақтарында болған соғыс. Қапаған осы соғыста 90 мың тұтқынды қолға түсірген. Міне, осыдан былай Күлтегіннің ерлік жолы басталады. Тарихи деректер сол кездегі ел тәуелсіздігін сақтап қалу жолында болған қырғын соғыстардың бірде-біреуінің Күлтегінсіз өтпегенін аңғартады.
Батыр 47 жасқа жетіп, қаза тапқанда, төрткүл дүниеден түгел елшілер келіп, рухына тағзым етіпті.
Қарғалы тәтісі - Жетісуды мекендеген ежелгі тайпалардың зергерлік бұйымы. 1939 ж. Қарғалы сайының бойындағы Мьщошақтьща жер қазу жұмыстары кезінде табылған. Штампынау техникасымен жалпы ұзындығы 35, ені 4,7 см екі тік бұрышты алтын пластина түрінде жасалған. Онда бұғының, ұшқан кұстың, үстіне адам жайғасқан, бұқпантайлап бара жатқан қанатты жолбарыстың таң каларлық бейнелері бар. Барлық мүсіндердің соншалықты шеберлікпен әсем какышталып жасалғаны таңдай қақтырады. Бірақ айтарымыз бұл ғана емес. Әшекейлі тәтіде қанатты ат және үстіне адамды отырғызып алып жүгіріп бара жатқан айдаһар тейнеленген. Олардың төбесінен құс (қаз бен үйректің біріне ұқсайды) ұшып барады. Бұлардан басқа таутеке, аю, арқарға мініп, қолына гүл ұстаған адам бейнелері бар. Осылай бірінен-біріне ұласып кете беретін аң-құс бейнелері аса нәзік те әсем жасалған. Аңдардың көзіне, тұяғына қондырылған асыл тастарды жай көзбен байқаудың өзі киын. Ғаламат шеберлікпен салынған бұл өрнектерден сол заман өнерінің жетістігін ғана емес, адамдардың пәлсапалық талғамын да тануға болады. Төті б.з.б. 3 ғ. мен б.з. 2 ғ-дағы "Орта Азия" өнеріне тән. Бұл ескерткіштер - б.з.д. II ғасыр мен б.з. II ғасыры аралығында қазақ жерін мекендеген тайпалардың үздік өнерінің күәсі.Ежелгі үйсіндердің қолонершілері шеберлігінің айғагы болумен бірге, ол қазақ халқының қолданбалы онерінің тамаша үлгісі болып табылады. Қазақстанның Орталық мемлекеттік музейінде сақталуда. [1]
Күлтегін Құтлық (Елтеріс) қағанның екінші ұлы, Білге қағанның (Могилян) туған інісі. Шешесі Елбілге қатұн. Жеті жасында әкесі Құтлық (680-692 жж. билік құрған) қайтыс болады. Қаған тағына оның інісі Қапаған (692-716 жж.) отырады. Күлтегін мен Білге, Қапағанның інісі Бөгүні (716ж.) тақтан тайдырып, қағандық билікті Білге қолына (716-734жж.) алады.
Тарихи деректерге қарағанда, Күлтегіннің он жасында ер атанып, алғаш көзге түскен соғысы – 694 жылғы Жау жыу және Дин жыу аймақтарында болған соғыс. Қапаған осы соғыста 90 мың тұтқынды қолға түсірген. Міне, осыдан былай Күлтегіннің ерлік жолы басталады. Тарихи деректер сол кездегі ел тәуелсіздігін сақтап қалу жолында болған қырғын соғыстардың бірде-біреуінің Күлтегінсіз өтпегенін аңғартады.
Батыр 47 жасқа жетіп, қаза тапқанда, төрткүл дүниеден түгел елшілер келіп, рухына тағзым етіпті.
Объяснение:
Қарғалы тәтісі - Жетісуды мекендеген ежелгі тайпалардың зергерлік бұйымы. 1939 ж. Қарғалы сайының бойындағы Мьщошақтьща жер қазу жұмыстары кезінде табылған. Штампынау техникасымен жалпы ұзындығы 35, ені 4,7 см екі тік бұрышты алтын пластина түрінде жасалған. Онда бұғының, ұшқан кұстың, үстіне адам жайғасқан, бұқпантайлап бара жатқан қанатты жолбарыстың таң каларлық бейнелері бар. Барлық мүсіндердің соншалықты шеберлікпен әсем какышталып жасалғаны таңдай қақтырады. Бірақ айтарымыз бұл ғана емес. Әшекейлі тәтіде қанатты ат және үстіне адамды отырғызып алып жүгіріп бара жатқан айдаһар тейнеленген. Олардың төбесінен құс (қаз бен үйректің біріне ұқсайды) ұшып барады. Бұлардан басқа таутеке, аю, арқарға мініп, қолына гүл ұстаған адам бейнелері бар. Осылай бірінен-біріне ұласып кете беретін аң-құс бейнелері аса нәзік те әсем жасалған. Аңдардың көзіне, тұяғына қондырылған асыл тастарды жай көзбен байқаудың өзі киын. Ғаламат шеберлікпен салынған бұл өрнектерден сол заман өнерінің жетістігін ғана емес, адамдардың пәлсапалық талғамын да тануға болады. Төті б.з.б. 3 ғ. мен б.з. 2 ғ-дағы "Орта Азия" өнеріне тән. Бұл ескерткіштер - б.з.д. II ғасыр мен б.з. II ғасыры аралығында қазақ жерін мекендеген тайпалардың үздік өнерінің күәсі.Ежелгі үйсіндердің қолонершілері шеберлігінің айғагы болумен бірге, ол қазақ халқының қолданбалы онерінің тамаша үлгісі болып табылады. Қазақстанның Орталық мемлекеттік музейінде сақталуда. [1]