1есімше және оның жасалуы. келесі есімшелермен сөйлем құрастырыңыз: ашқан, баратын, айтар, алмақ, оқыр 2 етістіктің райлары. сөйлемдердегі етістіктерді тауып, қай райда тұрғанын анықтаңыз: менің тіл үйірмесіне барғым келеді. алдымен ойла, содан соң айт. мен келсем, сен үйде жоқсың

Есімше етістіктің негізгі және туынды түбірлеріне, етіс және болымсыз етістік тұлғаларына төмендегідей жұрнақтар қосу арқылы жасалады.
 -қан, -кен, -ған, -ген жұрнақтары арқылы өткен шақ есімше жасалады

 -ар, -ер, -р және болымсыз етістіктен кейін -с жұрнақтары арқылы
болжалды келер шақ есімше жасалады:


 -мак,, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек жұрнақтары арқылы мақсатты келер шақ есімше жасалады

 -атын, -етін, -йтін, -йтын жұрнақтары арқылы өткен шак есімше жасалады:


Марат есікті ашқан кезде мысық бөлмеге кіріп кетті
Сауле қонаққа баратын кезде ,аурып қалды.
Менің айтар сөзім осы деп- әжем ашулана айтты.
Мен допты алмақ едім,ол әрі қарай домалай түсті.
Сіз қай шығарманы қайталап оқыр едіңіз деп мұғалім мені сұрады

2 Етістіктің райлары ереже правило

Іс-әрекеттің орындаушымен, уақытпен байланысты болып, жаққа, шаққа түрленуі етістіктің райы деп аталады. 
Етістіктің рай категориясының төрт түрі бар:
 1) ашық рай,
 2) қалау рай,
 3) бұйрық рай,
 3) шартты рай. 

 Менің тіл үйірмесіне барғым келеді  .Барғым -етістік .қалау рай

Алдымен ойла, содан соң айт. Ойла,айт етістік,бұйрық рай

Мен келсем, сен үйде жоқсың  Келсем,жоқсың етістік,шартты рай