13—жаттыгу Мәтінді тында Астанадан алты шақырым жерде Құлагерге ескерткіш орнатылған.Ескерткіш «Астана—Көкшетау» тасжолының бойында тұр.Құлагердің мүсіні мыстан құйылған.Құлагер—әйгілі Ақан серінің тұлпары.Ақан он алты—он жеті жасынан әнге, өлеңге, домбыраға әуес болады. •Мәтіннен өзіңе қандай жаңа ақпапат алдың?
•Ол ақпараттар саған ұнай ма? Ұнаса неліктен?
•Өз өлкеңде қандай ескерткіштер бар?
•Мәтіндегі қарамен жазылған сөйлемдерді көшіріп жазып, сөйлем мүшесіне талда.Олардың тыныс белгісіне назар аудар.
Белгілі тарихшы А .И. Левшин (1799— 1879) «Қырғыз-қазақ, немесе қырғыз-қайсақ ордалары мен далаларының сипаттамасы» деген үш бөлімнен тұратын зерттеу еңбегін жазды. Осы бірегей әрі іргелі еңбегі үшін ол «Қазақ тарихының Геродоты» деген атаққа лайықты ие болды. Автор өз зерттеуінде қазақ өлкесінің тарихы
.1830 жылы «Отечественные записки» журналында орыс офицері Б.С. Броневскийдің «Орта жүз қырғыз-қайсақтары туралы жазбалар» атты жұмысы жарияланды.
Семенов-Тян-Шанский(1827—1914) де Қазақстанды зерттеуші ірі ғалымдардың бірі болды. Ол Алтай мен Жетісудың және Қазақстанның оңтүстік өңірін зерттеуге қатысты. Ғалым «Ресей. Толық географиялық сипаттамасы» атты көп томдық серияның «Қырғыз өлкесі» және «Түркістан өлкесі» деген іргелі екі томын әзірлеуге белсене қатысты. Оларда Қазақстанның географиясы ғана емес, сонымен қатар қазақтардың тарихы, тұрмыс-тіршілігі, сауда-саттығы және шаруашылық қызметінің түрлері туралы егжей-тегжейлі мәліметтер келтірілген.
Белгілі ғалым әрі Батыс Сібірдің әкімшілік қызметкері В.В. Велъяминов-Зернов XVI—XVIII ғасырлардағы
-Ерте ,ерте ертеде адамдар құсқа ұқсап ұшуды ,алысты жақын етуді,теңіз,көлдердің үстімен жүруді,отынсыз тамақ пісіруді,су түбіне жүзіп,ондағы тіршілікті білуді қиялдапты.Сол қиялдар бүгінгі адамның білімі,даналығы,талабы,еңбегі арқылы шындыққа айналып отырғанын біз білеміз.
-Адам қиялы іс жүзіне қалай асады деп ойлайсыңдар?
-Өздеріңнің армандарың туралы айтып беріңдерші?
-Қиял-адамның шексіз ойы.Қиялсыз өмір болмайды.Адам өзінің талабы,еңбегі,білімі арқылы қиялындағы арман-ойларын іс жүзіне асыра алады.Адам қиялының жақсы ниеттен туындауы,оның рухани дүниесінің тазалығына байланысты.