11 Тірі ағзалардың алуантүрлілігі Сөйлемдердегі қателерді тауып, бір түспен белгіле. Өсімдіктер қозғалуға қабілетті, жасушалар жүйесі бар, дайын фотосинтездеуші заттармен қоректенеді. Көпшілігінің денесі бөлімшелерге бөлінген, Қате
уақыттың бар болуы – барлық оқиғаның бір мезетте болмайтындығымен тікелей байланысты» деп альберт эйнштейн айтып кеткен. уақытты әр денсаулығына, жасына, көңіл-күйіне, қызметіне байланысты әр түрлі өткізеді және әрқалай қабылдайды. есейген сайын, уақыты зымырап өтіп жатқандай көрінеді. уақыт жайбарақат күйде болғанда тез өтіп жатқандай болғанымен, асыққанда өте , ал кей кезде бір нәрседен қорыққанда немесе бір нәрсені күткенде уақыт өтпей қояды, тоқтап қалғандай сезінесің. отырыста, жұмыста жаныңда көңілді болып, олармен сөйлесіп отырсаң, уақытың сәтті әрі тез өтетін секілді, ал мағынасыз көп сөйлейтін уақытың жәй өтетінін байқайсыз. осы кезге дейін уақытқа ғылымда анықтама берілмегенмен, уақытты үнемді пайдаланатын ң өзі секілді. француз зерттеушісі мишель сифр 1960 жылы тәжірибе жасайды. ол күн көзі көрінбейтін, жарығы мен сағаты жоқ үңгірге кіріп екі ай өмір сүріп көрген. нәтижесінде, 4-5 сағат болмаса, әдеттегі 24 сағаттан жаңылмаған. яғни, уақыттың ақырын немесе өтуі тек өзіңізге байланысты. әрдайым жаныңызға жақсы жинап, уақытты тиімді пайдалана біліңіз деген қорытындыға келеді.
бүгінгі технологияның көптігі – уақытты дұрыс пайдалануға кедергі келтіруде. әйтпесе, бұрынғы 24 сағат уақытпен қазір де өмір сүрудеміз. уақытты жоғалтпас үшін әрбір күнін жоспарлағаны дұрыс. қарап тұрсаңыз, бүгінгі заманымыз өткен ғасырмен салыстырғанда айтарлықтай жеңілдеді. кезекке тұрмай-ақ, терминал арқылы коммуналдық төлем жасаймыз, ғаламтор арқылы сауда жасауға мүмкіндік туды. техника жоқ кезде қажет дүниенің бәріне өз аяғымызбен бардық қой. бір жерге бірнеше рет баратынбыз. бірақ, сол кезде уақыт жеткілікті еді. қазір көп уақытымызды осы компьютер, ғаламторға жіберіп . ң техникаға тәуелділігі артып барады. ғаламторға телміріп көп уақыт өткізіп шаршайсың. содан соң қ-психологиялық тұрғыдан шаршап, көп уақыт бойы өзіне-өзі келе алмай да жүреді. бірақ, өкінішке орай, бұл уақытты олар бос уақыт деп есептемейді.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
уақыттың бар болуы – барлық оқиғаның бір мезетте болмайтындығымен тікелей байланысты» деп альберт эйнштейн айтып кеткен. уақытты әр денсаулығына, жасына, көңіл-күйіне, қызметіне байланысты әр түрлі өткізеді және әрқалай қабылдайды. есейген сайын, уақыты зымырап өтіп жатқандай көрінеді. уақыт жайбарақат күйде болғанда тез өтіп жатқандай болғанымен, асыққанда өте , ал кей кезде бір нәрседен қорыққанда немесе бір нәрсені күткенде уақыт өтпей қояды, тоқтап қалғандай сезінесің. отырыста, жұмыста жаныңда көңілді болып, олармен сөйлесіп отырсаң, уақытың сәтті әрі тез өтетін секілді, ал мағынасыз көп сөйлейтін уақытың жәй өтетінін байқайсыз. осы кезге дейін уақытқа ғылымда анықтама берілмегенмен, уақытты үнемді пайдаланатын ң өзі секілді. француз зерттеушісі мишель сифр 1960 жылы тәжірибе жасайды. ол күн көзі көрінбейтін, жарығы мен сағаты жоқ үңгірге кіріп екі ай өмір сүріп көрген. нәтижесінде, 4-5 сағат болмаса, әдеттегі 24 сағаттан жаңылмаған. яғни, уақыттың ақырын немесе өтуі тек өзіңізге байланысты. әрдайым жаныңызға жақсы жинап, уақытты тиімді пайдалана біліңіз деген қорытындыға келеді.
бүгінгі технологияның көптігі – уақытты дұрыс пайдалануға кедергі келтіруде. әйтпесе, бұрынғы 24 сағат уақытпен қазір де өмір сүрудеміз. уақытты жоғалтпас үшін әрбір күнін жоспарлағаны дұрыс. қарап тұрсаңыз, бүгінгі заманымыз өткен ғасырмен салыстырғанда айтарлықтай жеңілдеді. кезекке тұрмай-ақ, терминал арқылы коммуналдық төлем жасаймыз, ғаламтор арқылы сауда жасауға мүмкіндік туды. техника жоқ кезде қажет дүниенің бәріне өз аяғымызбен бардық қой. бір жерге бірнеше рет баратынбыз. бірақ, сол кезде уақыт жеткілікті еді. қазір көп уақытымызды осы компьютер, ғаламторға жіберіп . ң техникаға тәуелділігі артып барады. ғаламторға телміріп көп уақыт өткізіп шаршайсың. содан соң қ-психологиялық тұрғыдан шаршап, көп уақыт бойы өзіне-өзі келе алмай да жүреді. бірақ, өкінішке орай, бұл уақытты олар бос уақыт деп есептемейді.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!