1-тапсырма
Төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Абай «Жаз»
Жаздыгүн шілде болғанда,
Көгорай шалғын, бәйшешек
Ұзарып өсіп толғанда,
Күркіреп жатқан өзенге
Көшіп ауыл қонғанда.
Шұрқырап жатқан жылқының
Шалғыннан жоны қылтылдап,
Ат, айғырлар, биелер
Бүйірі шығып, ыңқылдап,
Суда тұрып шыбындап,
Құйрығымен шылпылдап,
Арасында құлын-тай
Айнала шауып бұлтылдап,
Жоғары-төмен үйрек, қаз
Ұшып тұрса сымпылдап.
Қыз-келіншек үй тігер,
Бұрала басып былқылдап,
Ақ білегін сыбанып,
Әзілдесіп сыңқылдап.
Сабадан қымыз құйдырып,
Ортасына қойдырып
Жасы үлкендер бір бөлек
Әзілдесіп сылқылдап.
Көлеңке қылып басына,
Кілем төсеп астына,
Салтанатты байлардың
Самаурыны бұрқылдап.
Мылтық атқан, құс салған.
Жас бозбала бір бөлек
Су жағалап қутыңдап.
1. Мәтіннен жаз мезгілінің сипатын білдіретін 3 тірек сөзді жазыңыз.
(Наиди из стихотворения 3 опорных слов)
1.
2.
3. [3]
Өлеңдегі негізгі ойды жазыңыз. (Напишите основную мысль в стихотворении)
Өлең не туралы? (Напиши про что стихотворение?)
[2]
Су — сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым химиялық қосылысы. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады.[1]
Жер бетінде тіршілік ең алғаш сулы ортада пайда болды. Су — бүкіл тіршілік иелерінің негізгі құрамдас бөлігі. Бұдан басқа судың тіршілік үшін физикалық-химиялық қасиеттердің: жоғары жылу өткізгіштік және жылу сыйымдылық, жоғары тығыздық, ауа тығыздығының шамамен 800 есе артуы, мөлдірлік, тұтқырлық, қатқан кезде мұздың көлемін ұлғайтуы және тағы басқа қолайлы қасиеттері болады. Біржасушалы және к ағзалар жасушаларының биохимиялық үдерістерінің барлығы сулы ортада өтеді. Су әр түрлі климаттық жағдайлардағы физиологиялық үдерістердің қалыпты өтуіне себепкер болады. Ол сондай-ақ көптеген минералдық және ағзалық заттардың жақсы еруіне себепкер бола алады. Табиғи су құрамында сан алуан тұздың болатыны да сондықтан. Ағзалар жұғымды заттарды тек еріген түрінде сіңіреді.
Сонымен бірге сулы ортаның бірқатар жетімсіздіктері де бар, олар тірі ағзаларға қолайсыз әсер етеді. Мәселен, судың қысымының көбірек артуы және оттегімен нашар канығуы мұхит тұңғиығындағы суда тіршілік ететін ағзалар тіршілігіне кедергі келтіреді. Су құрамындағы оттегінің мөлшері атмосферадағы құрамынан шамамен 20 есе төмен болады. Жарық 200 м тереңдікке өтеді, сондықтан теңіздер мен мұхиттарда тіршітк ететін ағзалар жарьмсыз ортада өмір сүруге бейімделеді. Теңіз және тұщы су құрамьндағы тұздар мөлшері біркелкі болмайды. Мәселен, теңіз суы натрий хлориды мен магний сульфатының тұздарына бай, ал тұщы су құрамында кальций және карбонат иондары көп мөлшерде болады. Сулы ортаны мекендейтіп ағзалар сан алуан, олар бір биологиялық топқа — гидробионттарға бірігеді. Олардың барлығы сулы орта факторларының әр түрлі құбылуына бейімделді.
я хз сколько слов но вродь 150
Ежелгі әлемнің ең маңызды ғылыми және мәдени орталықтарының бірі - Александрия мюзиклында (ғибадатхана немесе қасиетті орын) ең көне антикалық кітапхана құрылған.
Мысырда кітапханалар храмдарда құрылды, діни қызметкерлер оларға қамқорлық жасады. Кітаптар папирустан жасалған орамалардың түріне ие болды. Мысырдағы Александрия кітапханасы ежелгі әлемдегі ең ірі бірі болған, оның ішінде 750 000-ға жуық кітаптар бар еді.
Енді Мысырдың негізгі кітапханасы, Александриядағы Жерорта теңізінің жағалауында орналасқан мәдени орталық. Кітапхана сондай-ақ, ескі заманнан айырылып, қазіргі заманғы ғылым және білім беру орталығына арналған Александрия кітапханасына ескерткіш болып табылады.

2. Санкт-Петербургтегі Ғылым академиясының кітапханасы (БАН)
Ол 1714 жылы патша Петрдің жарлығымен құрылды.
Кітапхананың миссиясы - адамзаттың ұжымдық құжаттық естелігін сақтау және ұлттық ғылым мен техниканың дамуына ақпараттық қолдау көрсету.

3. Ниневидегі Ashurbanipal кітапханасы
Ежелгі жазбаша ескерткіштерді жинаушы ретінде тарихқа түсіп келе жатқан ұлы Ассирия патшасының кітапханасы.
1849-1859 жылдары Ниневияның қазба жұмыстары кезінде тарихи, діни, сиқырлы және ғылыми мәтіндері бар 20 мыңнан астам саз таблеткалары сақталған кітапхана табылды.