1-тапсырма.
Үзіндіни оқи отырып, кейіпкер астарлап отырған тарихи оқиғаларды анықта, кейіпкер
алты жасында сезіне алган сол кезенді, тарихи деректерге сүйене отырып, сипатта 4
сойлем. Әсіресе, асты сызылган жолдарға мән беруді ұмытпа!)
...Алып корганын кулаганын кордим.
Небары алты жасымда,
Алып тұлғалар жылағанын көрдім.
Бастарын сүйеп гасырга.
Алып таулардың шайқалғанын көрдім,
Алты жасымда соны ұқтым:
Алып сөздерді айта алганын кордім.
Ат төбеліндей халыктын.
2- тапсырма,
А.Алтайдың «Прописка» әнгімесіндегі мына бір үзінділерге назар аударамыз, Автор
табиғатты суреттеу арқылы кейіпкер толғанысып, заман бейнесін калай көрсеткені
жонінде өз ойыңызды шагын хабарлама түрінде жазыныз (5-6 сойлем),
«Желтоқсанның ызғары «запастагы офицер» болып оралған мұны ла картада той...»
«Енді міне, бойы тоңазып, қаралай елеrisin Алтай биігіндегі бүркақта бұйылып отыр...»
«Елдің артынан енжарлау сиген Архат қана, Қызыл су жүріп жаткан ұлы Ертістің арғы
бетіне оrе алмады. Өлі мұз жібіп жетер жеріне жеткізбеді, Откелсіз менге ие шара"?»
Құт-берекең – атаң қымбат,
Аймалайтын – анаң қымбат,
Асқар тауың – әкең қымбат (Қазыбек би) .
2. Бұлбұл гүлзарын сүйеді,
Адал адам Отанын сүйеді.
3. Жауда қалған бұлбұлдан Отанға кайтқан ит артық.
4. Орағың өткір болса, қарың талмайды,
Отаның берік болса, жауың алмайды.
5. Отан елдің анасы,
Ел ердің анасы.
6. Отан қадіріне жетпеген өз қадіріне жетпейді.
7. Отан от басынан басталады.
8. Отан оттан да ыстық,
жалыны бар шоқтан да ыстық.
9. Отансыз адам – ормансыз бұлбұл.
10. Отансыздың оты жанбайды.
11. Отан үшін еңбек етсең
халқыңның сүйген ұлы боласың.
12. Отан үшін күрес – ерге тиген үлес.
13. Отан үшін отқа түс – күймейсің,
Арың үшін алыссаң – өлмейсің.
14. Отаны бірдің жүрегі бір,
Жүрегі бірдің тілегі бір.
15. Отанын сатқан оңбас.
16. Отанын сүйген: отқа жанбайды, суға батпайды.
17.Отаның тыныш – сен тыныш.
Адамдардың күнделікті еңбек процесіндегі іс-әрекеттері, қоршаған дүниеден алған сезім-жерлері би арқылы көрсетілетін қимыл-қозғалыстар мен ишараларға негіз болған. Табиғат құбылыстарын, тұрмыстық, аңшылық және соғыс көріністерін белгілі жүйеге түскен ырғақты қимылмен, яки бимен бейнелеу көне дәуірде наным- сенімге байланысты болған өмір талабынан туды. Келе-келе тәжірибенің молаюына орай қимылдарды мәнерлеу мүмкіндігі артып, жеке би өнері қалыптасты.
Би - адам денесінің әуенге негізделген түрлі қимылдарының жүйелі түрде ауысып келуі арқылы көркем образдармен айшықтала бейнеленетін, кеңістіктік-уақыттық ауқымы көне заманғы наным-сенімнен бастау алатын өнердің бір түрі. Би ишаралық бейнелеулер арқылы әсерлі көңіл-күйді көрсететін, еңбек үрдістері бейнеленетін халықтық шығармашылық өнер түрі. Ілкі билер ғұрыптық-мифологиялық мәні мен магиялық қызметі бар салттық әрекеттердің құрамдас бөлігі еді. Қоғам дамуының алғашқы сатыларына адам мен кейбір жан-жануарлардың туыстығы болады деген нанымға сай туған тотемдік билер тән еді. Тотемдік билердің негізгі сипаты - тотемге еліктеу. Осыдан келіп жануарлардың қимыл-әрекеттерін бақылаудан туған образдарды бейнелеу мен мифологиялық түсінік түйісе келіп, билеу кезінде аң, құстардың қылықтары көрініс табады.