1-тапсырма. Мотілді оқылдар. Күні бойы ойнаған Ербол үйге ымырт уақытында келді. Шаршағаны
соншалық кешкі асқа да қарамай, төсегіне қүлай кетті. Сол күні ол
шым-шытырық, бірақ қызық түс көрді.
Аулада достарымен ойнап жүрген Ерболды анасы үйге шақырғандай
болды. Үйіне келсе, анасы жоқ. Анасының орнына үйде көздері шы-
Hыдай үлкен, қол-аяқтары шидей жіңішке, бастары қазандай үлкен,
бойлары бір тұтам жат ғаламшарлықтар жүр екен.
Ештеңені түсінбеген Ербол таңырқаған кейіппен:
Сендер кімсіңдер? – деді.
— Қорықпа, біз саған жамандық жасамаймыз. Біз сенің өскенде
ғарышкер болғың келетінін жақсы білеміз. Сол себепті саган көмектесу
үшін ғарыш кеңістігінен келдік, – дейді.
Ербол бір сәтке де ойланбай, кат ғаламшарлықтармен ғарыш
кеңістігіне сапар шегеді. Құстай ұшқан зымыран ғарыш кеңістігіне
келіп қонды. Ғарыш кеңістігі өте әсем. Ербол жан-жагына таңырқай,
қызыға, байыппен қарап келе жатты.
Жат ғаламшарлықтар Ерболды бірінші Жер серігі – Айға апарды.
Олар Ерболға Айдың Жер серігі екенін және жерді айнала қозғала-
тынын, сол айналған уақыт 28 күн, яғни 1 айға тең болатынын түсін-
діріп жатты. Енді олар Ерболга басқа да ғаламшарларды көрсетті.
Ең үлкен ғаламшар Юпитер екенін Ербол
кітаптан оқыған. Ал оларды жақыннан көру
Түсіндірме
сөздік
ол үшін өте қызық болды.
Ал енді қайтатын кез жетті. Саған саяхат
Ымырт – күн батқаннан
ұнады ма? – деп сұрады жат ғаламшарлықтар, оның қызылы тарқағанға
- Әрине, бул мен үшін естен кетпес сәт болды. дейінгі аралық ақшам мез-
гілі
- Біздің саған деген сыйлығымыз бар.
Шым-шытырық – бей-
Бүл қораптың ішінде кішкене тетікше бар.
берекет, шытырман.
Бүл тетікшені бір рет бассаң, сенің өмірінді
Жат – бөтен, бөгде, басқа
қас-қағым сәтте өзгертеді, деп сыйлықты
(адам).
ұсынды.
185
Еліктеуіш сөздерді пайдаланып, ішекті және соқпақты музыкалық аспаптар туралы диалог:
– Сәлем,Айша!
– Сәлем,Бекет!Қалың қалай?
– Жақсы,өзіңнің ше?
– Менде де.Сен ішекті музыкалық аспаптар туралы мәліметтер біліп келдің бе?
– Ия,ал сен соқпалы аспаптар жайлы ма?
– Ия.Ал ендеше білгенімізді ортаға салып,талқылайық.
– Жарайды. Ішекті музыкалық аспаптар – ішектері арқылы үн шығаратын музыка аспаптары.Ішекті музыкалық аспаптартардың дені ағаштан әзірленеді де дека деп аталатын негізгі үнді тербеліске түсіріп шығаратын бөлігі шырша я болмаса самырсын ағашынан жасалады.
– Соқпалы музыкалық аспаптар – дыбыстар соққы арқылы шығарылатын музыкалық аспаптар тобы.Барлық музыкалық аспаптардың ішіндегі ең көп санды музыкалық аспаптар.Бекет,ал ішекті музыкалық аспаптар қандай дыбыстар шығарады?
– Сыңқ-сыңқ,таңқ,тыңқ,қаңғыр-күңгір секілді дыбыстар.Ал соқпалы аспаптар ше?
– Олар гүрс,дүрс,тарс,тырс,ырс деген дыбыстар шығарады.
– Ішекті музыкалық аспаптар дыбыс-үн шығаруына қарай ысқылы, шертпелі, соқпалы,соқпалы-тілді және шертпелі-тілді болып жіктеледі.
– Ал соқпалы аспаптар шайқалу арқылы (балғашықтар, тоқпақтар, таяқшалар) және дыбыстық дене арқылы (мембрана, металл, ағаш) дыбыс шығаратындар деп бөлінеді.
– Осылайша біз бұл екі түрлі аспаптар тобы арқылы көп нәрсені үйрендік қой,қалай ойлайсың?
– Дұрыс айтасың!Музыка сабағынан бүгін бестік баға алатын болдық.
– Ия.Олай болса мектепке тез жетіп алайық.
– Кеттік!