1-тапсырма. Мәтіндерді оқып, оларды тақырыбы, құрылымы, стилі, мақсатты диториясы, тілдік ереркелігі тұрғысынан салыстырыңыз,
1- мәтін
Бұл экспериментке 150 адам қатысқан. Олар 1000 сөзден тұратын мәтінді оқуы керек
болган. Қатысушылардың жартысына кейіпкердің Дәмханаға кіріп адамдармен
әңгімелесетінін, оның хаты жергілікті газетке қалай жарық көргені туралы әңгіме берілді. Ал
екінші жартысы окиға орны өзгерген ғылыми-фантастикалық нұсқадағы әңгімені оқуы керек:
ғарыш кемесінде жүрген кейіпкер. бетен адамдар, андроидтар жат ғаламшарлықтар. Бірінші
мәтінде «есік» деген сөз кездессе, ғылыми-фантастикалық шығармада ол сөз «шлюз
камерасына» ауыстырылады. Сөздері өзгерсе де екі әңгіменің де оқиғасы бірдей болған.
Экспериментке қатысушылар әңгімені оқып шыққан соң шығармадағы бас кейіпкердің
баяндауы мен оның жай-күйін қалай қабылдағаны туралы баяндауы керек.
Зерттеушілер сюжет желісінің ғылыми фантастикаға ауысуы катысушылардың көркем тілді
түсінуін бірден төмендеткенін айтады. Олардың айтуынша, ғылыми фантастика
оқырмандары кейіпкердің күйін сезінбейді.
Екінші мәтінді талдағандардың көпшілігі ғылыми фантастикадағы оқиғалар назар аударуға
тұрмайды және терең ойланып оқуды қажет етпейді деп санаған.
2- мәтін.
Курчатов қаласындағы ядролық зерттеу орталығы. Аса қауіпті радиоактивті заттармен
жұмыс істеуге арналған зертхана. Жердің
астында бункерде орналасқан. Бункер екі аймаққа
қалындығы 20 сантӀӀметр қорғасын тотығы қосылған радиоактивті сәуле өткізбейтін
шынымен бөлінген.
Орындық үстінде отырған ғалымдар шынтақтарын төбеден түскен білектей жуан
буындары бар ілмектерге креслоның қанаттарына тіреп отырғандай, Ілмектер қолдың
буындарының қимылына сәйкес дәлме-дәл қозғалады. Әр ілмек басында қайшының
көмек керек ​

(досыныздың аты),сәлем!

Қалың қалай? Сабағын қалай?

Менде барлығы жақсы. Мен сабақта беске шықтым. Бүгін мен өз хатымда саған мектебім жайлы айтқым келеді. Мен мектебім үлкен. Ол үш қабатты. Ауласында футбол ойнауға арналған жер, транажёрлар бар. Мектептін алдында гүлдер, ағаштар өсіп тұр. Олар өте әдемі! Ал мектептін ішінде асхана, спорт залы, хореография залы, акт залы, кітап оқитын жер және көптеген кабинеттер бар. Олар кең, жарық әрі таза. Сыныптардың ішінде парта, орындық, тақта, терезе, компьютер, шкаф, мұғалім үстелі және гүлдер бар. Маған өзімнін мектебім ұнайда.

Ал сенің мектебін қандай?

Сау бол,(досыңыздың аты)

Сәлеммен,(сіздің есімініз)!

«Егер мен миллионер болсам» тақырыбына диалог құрастыру.

Еркебұлан: Нұрсұлтан, сен не істеп отырсың? Сурет салып отырмысың?

Нұрсұлтан: Жоқ, аға. Армандап отырмын.

Еркебұлан: Ал мынау суреттер не үшін?

Нұрсұлтан: Аға, «армандар картасы» дегенді естуіңіз бар ма? Міне, мен сол бойынша армандарымды жазып отырмын. Дәл қәзір миллионер болуды армандап отырмын

Еркебұлан: Бәрекелді, бауырым! Арманың керемет екен. Сонда миллионер болсаң, қайтер едің?

Нұрсұлтан: Әрине, алдымен ата - анама қаржылай көмектесетін едім. Одан кейін өзім көптен армандап жүрген ойыншықтарды сатып алушы едім. Одан кейін ақшаның бір бөлігін қайырымдылыққа жұмсар едім. Менің ойымша, қайырымдылық жасау - кең пейілділік пен мейірімділік белгісі. "Қайырымдылыққа біршама қаражат жұмсалып кетті" деп қынжылмау керек, себебі "кең болсаң, кем болмайсың" демекші, ол жақсылығың да саған міндетті түрде қайтып келеді.

Еркебұлан: Жарайсың! Сенімен толықтай келісемін.

Нұрсұлтан: Рахмет, аға. Бірақ мен бір сәтте бай болып кетпейтінім анық. Алдымен оқуымды жақсы оқып, қалаған мамандық иесі атанып, талмай білім алу керек. Себебі, білім - болашаққа жасаған үлкен инвестиция. Болашақта осы білімімнің арқасында үлкен жетістіктерге жетіп, бай болатыныма сенемін.

Еркебұлан: Дұрыс айтасың. Армандарыңның орындалуына тілектеспін.