1-тапсырма. Мәтінді оқыңыз. Сұрау есімдіктерін пайдаланып, мәтін мазмұны бойынша сұрақтар дайындаңыз. Каспий теңізі – Еуропа мен Азия аралығында орналасқан Жер шарындағы ғаламат тұйық көл. Үлкендігіне қарап, оны теңіз деп атайды. Теңізге құятын өзендер мен қоректік заттың мол тасымалдануына байланысты Каспий теңізі балыққа бай, итбалық та көп кездеседі. Итбалық теңіздің бір кезде Солтүстік Мұзды мұхитпен байланыста болғанын көрсетеді. Балықтар мен итбалықтың үлкен кәсіптік маңызы бар. Ең бағалы балықтарға бекіре тұқымдастары жатады. Дүние жүзінде жыл сайын ауланатын бекіре тұқымдас балықтың 80%-ынан астамы Каспий теңізінің үлесіне тиеді. Каспийде өсімдіктердің 500 түрі, балық пен жануарлардың 769 түрі мекендейді.
Қазіргі кезде құстардың 260 түрі бар. Тек Каспийдің шығыс жағалауында жыл сайын 2 миллион құс қонақтайды. Кей жылдары суда жүзетін 3 миллиондай құс қыстап шығады.
Қайраңнан мұнай мен газ өндірілетіндіктен, теңіз айдынын қорғау үшін ерекше экологиялық шараларды жүзеге асыру қажет.

Алматы қаласы , Қапал ауданында Ақын Сараның мемориалды мұражайы бар. Бұл мұражайда Сара апамыздың киген киімдері, күмістен әшекейлеген заттар сақталған. Әр бөлмесінде өзі қолданған заттары , домбырасы,жихаздары және тігін машинасы әлі күнге дейін сақталған. Қазіргі таңда музейдің қорында 603 жәдігер бар, оның ішінде 256 негізгі қор, 347 көмекші қоры бар.

Мұражайға кірсең Ақын Сараның балалық шағы, өскен ортасынан басталып, ақындық жолы, қазақ әдебиетіндегі елеулі оқиғаларының бірі-Ешкөлмес тауының етегіндегі атақты ақын Біржан салмен айтысы, ақын өлеңдері және Сара мұрасын зерттеушілер мен ізбасарлары туралы мәлімет береді.

Мұражайдың мақсатыда сол Жетісу жерінің ақындарымен соның ішінде ақын Сараның өмірін, шығармашылығын насихаттап, жастарға таныстыру. Оның мұрасын көздің қарашығындай сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу.

74 беттегі мәтінді түсініп оқы,өз бетіңмен аудар.Мәтін бойынша берілген тапсырмаларды орында. 1. «Тебін», «тебіндету» деген сөзің мағынасы қандай? 2. Жылқылардың аналық махаббатын қай уақытта байқауға болады? 3. Жылқылар «тебін аудару» кезінде қандай қиындықтарға тап болады? 4. Сол кезде үйірді бастап не алып щығады?

Соңғы азат жолдағы сұраулы сөйлемдерді хабарлы сөйлемдерге айналдырып жаз.

1. Жылқы жануары лай суды іше ме, сасыған суға жолай ма?

2. Ол тұнық, таза судан жүзіп жүріп ішпей ме?

3. Шөптің асылын теріп жемей ме?

4. Асылмен тамақтандырған соң, оған қуат бітпей қоя ма?