1-тапсырма. Мәтінді оқыңдар Асан деген бай баласы, Үсен жарлы баласы - екеуі құрдас екен.
Бір күні ел көшкенде қыр астында ойнап жүріп, ескерілмей екеуі
жұртта қалыпты. Бір мезгілде үйге баралық деп келсе, ауыл жок,
Күр жұрты жатыр.
Асан айқай салып жылай бастайды. Үсен ойланып тұрды да
айтты:
Жылағаннан еш нәрсе өнбес. Көшкен ауылды іздеп табалық.
Елді қайдан табамыз, қай жаққа кеткенін де көргеніміз жоқ,
деді Асан,
Үсен үндемеді, Асанды ертіп көшкен жұртқа келді. Жұртта бір
көзі сынған ине жатыр екен, оны алды және бір пышақтың сынығы
мен бір-екі уыстай қыл тауып, оны да алды. Сонан соң ауылдың
жұртын айнала жүгіріп жүріп көштің кеткен сүрлеуін тауып, сол
сүрлеуге түсіп жүре берді.
Біраз жер өткен соң сүрлеу екі айырылды. Мұны көріп Асан
жылай бастады.
Үсен қарап жүріп біреуіне түсті:
Мына сүрлеу бүгін жүрген көштің сүрлеуі екен, малдың жас
тезегі бар, - деді...
1-тапсырма
Берілген үзіндіден етістіктерді тауып, сөз құрамына талдаңдар.
Дүкенбай Досжан
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Jump to navigationJump to search
Дүкенбай Досжан
Туған күні
9 қыркүйек 1942
Туған жері
Қызылорда облысы
Жаңақорған ауданы
Қайтыс болған күні
15 қыркүйек 2013 (71 жас)
Қайтыс болған жері
Астана
Азаматтығы
Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы
Қазақ КСР
Қазақстан
Ұлты
Қазақ
Мансабы
жазушы
Марапаттары
OrdenParasat.png
Құрмет ордені
Medal10Astana.png Medal20RK.png
Сыйлықтары
KZ Premium.png
Дүкенбай Досжан (1942 жылы 9 қыркүйекте Жаңақорған ауданы Қызылорда облысы — 15 қыркүйек 2013, Астана) — жазушы, Қазақстанның мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1996). Парасат және Құрмет ордендерінің иегері.
Мазмұны
1 Жалпы мәліметтер
2 Шығармашылығы
3 Марапаттары
4 Дереккөздер
Жалпы мәліметтер
ҚазМУ-ды (ҚазҰУ) бітірген (1964).
1963 – 1966 жылдары «Жетісу» газетінде әдеби қызметкер,
1966 – 1975 жылдары «Жазушы» ба аға редактор,
1976 – 1984 жылдары Қазақстан Баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі мемлекеттік комитетінде бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарған.
Кейін Қазақстан Жазушылар одағында әдеби кеңесші, «Жалын» журналында бөлім меңгерушісі болған.[1]
Шығармашылығы
Тұңғыш өлеңдер жинағы 1964 жылы жарық көрді. Досжан проза саласында өнімді еңбек етіп, 8 роман, 18 повесть, 100-ден астам әңгіме жазды. Досжанның көркем шығармалары мен зерттеу еңбектерінің тақырып аясы кең.
«Отырар» (1965),
«Фараби» (1965),
«Жібек жолы» (1973) хикаяттары мен рома]дарына тарихи оқиғалар арқау болса,
«Зауал» (1970),
«Кісі ақысы» (1978],
«Дария» (1975),
«Табалдырығыңа табын» (1980),
«Жолбарыстың сүрлеуі» (1984) атты шығармалары бүгінгі заман тақырыбына арналған.
Ұлы адамдар өмірін көркем тілмен сөйлеткен
«Мұхтар жолы» (1998),
«Абай айнасы» (1994),
«Алыптың азабы» (1997) романдары өз алдына бөлек топтама құрайды.
Досжан шығармалары даралық стилімен, бейнелі тілімен ерекшеленеді. Жазушы кейіпкердің жан толғанысын сезім шырғалаңы, ой ағыны арқылы суреттеуге машық. Оның
«Екі дүние есігі» (1998) атты зерттеу еңбегі – Түркістан қаласының тарихын, сондағы Қожа Ахмет Иасауи кесенесінің салыну жай-жапсарын мейлінше мол қамтыған дерекнама. Досжанның шығармалары әлемнің 19 тілінде жеке кітап болып шыққан.
Екі томдық таңдамалы шығармалары жарық көрді (1990).
«Құм кітабы» үшін Қазақстан Мемлекеттік сыйлығын алған (1996).
Досжан Түркістан қаласының, Жаңақорған, Созақ, Отырар аудандарының құрметті азаматы.[2][3]
Марапаттары
ҚР Мемлекеттік сыйлығының (1996),
М.Әуезов атындағы Ұлттық сыйлықтың лауреаты (1987).
Түркістан қаласының, бірнеше аудандардың Құрметті азаматы.
«Құрмет» (2001), «Парасат» (2008) ордендерімен марапатталған.
Қаламгер 1974 жылы «Зауал» кітабы үшін «Молодая гвардия» ба азіргі заманғы жақсы роман» сыйлығын,
1988 жылы Украинаның «Днепро» ба шыққан «Жібек жолы» романы үшін «Тарихи тақырыптағы жақсы кітап» сыйлығын алған.
Жазушының есімі АҚШ-тың «Әдебиет және өнер адамдары» энциклопедиясының 2-ші томына,
«Ұлттық энциклопедияның» 3-ші томына,
«Абай энциклопедиясына»,
Қазақстан Президенті жанындағы даму институтының «Элита Казахстана» (2008) анықтамалығына енген.[4]
Дереккөздер
«Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7
Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» ба жыл. ISBN 978-601-282-175-8
“Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса — Алматы: «Аң арыс» ба жыл
Әр адам жарық дүниеге келгенде мейірімді, жүрегі жылы жанды көреді. Ол - Ана. Балапаның қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай бауырына басып, біз үшін жанұшыра шырылдайтын да - Ана. Ана деген сөзге лүпіл қақпайтын жүрек, мөлдіремейтін жанар жоқ. Әрбір ана отының өшпеуін, бақытының көшпеуін, шаңырағының құламауын, сәбиінің жыламауын, сұм соғыстың болмауын тілейді. Біз - қазақ деген ұлы халықтың ұрпағымыз. Қыз Жібек пен Баян Сұлудың, Мәншүк пен Әлияның сіңлілеріміз.
Ана - тіршіліктің гүлі, отбасының берекесі, бүкіл адамзаттың тәрбиешісі. «Ат биеден, алып анадан туады» дейді халқымыз. Дүниеде анасыз адам жоқ. Қаламы жүйрік жазушы да, данышпан ғалым да, ел бастаған көсем де, сөз бастаған шешен де ана көкірегінен нәр алып өскен. Ана - барлық өмірдің бастауы. Ол өз сәбиін мәпелеп өсіреді, жақсы болуын қалайды. Адам бойындағы барлық асыл қасиеттер күннің нұрынан, ананың ақ сүтінен дариды. Ана - ұлы адам, қасиетті жан. Тіпті айта берсең сөз жетпейді. Ана бір қолымен бесікті тербетсе, бір қолымен әлемді тербетеді деген. Расымен, анасыз өмірді, әлемді елестету мүмкін емес. Әрбір жұмыр басты пенде бұл өмірге келгені үшін анасына қарыздар. Құдайдан кейінгі құдірет иесі - Ана. Сондықтан мына жарық дүниеге әкелген ана алдында бәріміз басымызды иеміз.