1 - тапсырма Мәтінді мұқият тыңдап , мазмұндаңыз , ондағы тірек сөздерді , негізгі және қосымша ақпараттар мен көзқарастарды табыңыз . Екі дос Ертеде , ел арасында жаугершілік жиі болған кезде қазақтың екі жауынгері төс қағысып , дос болады . Бірде әскерлер бір өзеннің бойына шатыр тігіп дамылдайды . Сонда тұтқиылдан жаудың каптаған калың тобы шабуыл жасайды . Тонаған мал - мүлiктерiн тиеп кетеді . Қолға түскен қазақ жасағын айдап әкетеді . Әлгі екі достың біреуі жау қолына түседі . Досының қолға түскенін естіген екінші батыр күздің қара суығын елеместен өзенді малтып өтіп , жау жаткан жағаға келеді . Анталаған жау әскерлері оны тарпа бас салады . Жауынгер өзін қолбасыларына алып баруын өтінеді . Алып барған соң , ол жаудың қолбасына : - Мен қолдарына түскен бір жауынгерге құн төлеп , сатып алуға келдім . Менің оған айырбаска берер мал - мүлкім жоқ . Бір - ақ нәрсе беремін . Ол - өзімнің өмірім . Досымды босатсандар , ол үшін өзімнің өмірімді қияр едім , - дейді . Қолбасы ойланып отырып , оны сынамақ болады да : - Жарайды , мен сені қыршыныңнан кимай - ақ қояйын . Маған сол өміріннің бір бөлшегін ғана берсең болды , - дейді . - Ол не ? - деп сұрайды досын кұтқаруға келген жігіт . - Маған сенің көздерің керек , - дейді колбасы . - Ол да болсын , көзімді ал да , досымды босат , - дейді жігіт . Ол бұл сыннан сүрінбей өтеді . Әлгі жауынгер тұтқыннан босанған досының иығына қолын артып , зағип күйі куана күлімдеп келе жатады . Мұны көрген жаудын колбасшысы : « Мұндай ерлері бар халықты тұтқиылдан келіп , қапыда бас салған жағдайда болмаса , бетпе - бет ұрыста жеңу өте қиынға соғар » , - деп түйеді . Сөйтіп өзінің әскерлеріне шегінуге бұйрық берген екен . Негізгі:
Қосымша:
Көзқарас:
Абай Құнанбайұлы (Абай Кунанбаев)
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Жаз жайлау
Бақыткерей Ысқақ
Жаз жайлау неткен кең еді.
Жұпарын желмен төгеді.
Балдырған тілді бұлақтар
Құлдилап шауып келеді.
Ұшқан құсқа сорғалап,
Жаяды төсін шартарап.
Құлын, тай тұрмас орнында
Бір-бірін қуып, жорғалап.
Жұмыртқадай ақ үйлер,
Төгіліп тұрған ән күйлер.
Жұп - жұмсақ алақанымен
Жаз жайлау, бәрін-әлдилер.
2) Жаман сөз жылатады, жақсы сөз жұбатады. Шынында, сөз сүйектен өтеді демекші. Жаман сөз ол сүйектен өтеді. Жақсы сөз керісінше адамды терең ойдан арылтады.
3) Аңдамай сөйлеген адам ол әп-сәтте кез келген заттан, жақынынан айырылып қалуы мүмкін болатын жағдайлар жиі кездеседі. Сол себептен де, адам әрдайым ойланып сөйлеуі тиіс.
4)Мысалға, көп адамдар болады тәрбие көрмеген. Тәрбиең - ол әрдайым адамның айнасы болуы тиіс. Көрсеткен тәрбиең арқылы ата-анаңның үміті ақталады.