1.Ш.Қанайұлы кімдерді қатты сынға алғанын табыңыз. A) ез басын өзі алып жүре алмайтындарды
B) азінен басқа ешкім ді ойламайтындарды
C) халықты қанап жаншыған бай-болыстарды
D) хандық дәуірді аңсаған қарияларды
2. Берілген шумақта Ш.Қанайұлы не туралы айтқысы келгенін табыңыз.
Бай кедейді кірмейді. Кедей байға ермейді. Қызметін бір күн қылмаса, Майлы сорпа бермейді.
A) бостандық
B) енер-білім
C) теңсіздігі Д) қазақ аулындағы тап жігінің ашылғандығы
4. «Зілді бұйрық» өлеңінің ұйқасы -
A) қара өлең ұйқасы
B) шүбыртпалы үйқас
C) ерікті ұйқас Д) шалыс ұйқас
5. Сүйінбай мен Қатаған қай жылы, қай жерде айтысқан?
A) 1831 жылы, ақын Сүйінбай елінде
B) 1844 жылы, паң Нұрмағанбеттің асында
C) 1847 жылы, Орманханның шешесінің асында Д) 1847 жылы, қырғыз манабы Қатағанның аулында
3. «Зілді бұйрық» өлеңінен алынған тармақтың жалғасын табыңыз.
Келді де, алып кетті жақсыны айдап,
A) Жақсыдан жақсы қоймай алды санап
B) Барады боздақтардың көзі жайнап
C) Қамалғандар тірідей тартты азап Д) Жиылған жұрт дағдарып, жанталасты
6. Қатағанмен болған айтыс барысында Сүйінбайдың бойынан қандай қасиеттерді байқадыңыз? Ойыңызды жеткізіңіз (3-4 сөйлем).
[2]
7. Асылық, заманақыр,ақиық,шиен,ұлық-сөздерінің мағынасын ашып жазыңыз
8. Өлең неліктен «Зілді бұйрық» деп аталған? Нақты дәлелдер арқылы өз көзқарасыңызды білдіріңіз (3-4 сөйлем).
9. Көппін деп айттың Қатаған, Көптігің сенің қайда бар, Үшатаның ұлысың, Қазағымды қаптатсам, Жұртта қалған күшіктей, Айдалада ұлырсың!…деген Сүйінбай ақынның сөзін дәлелдер келтіре отырып түсіндіріңіз (3-4 сөйлем).
10. Орыс - бүркіт, біз - түлкі, Аламын деп талпынды… деген өлең жолдарындағы көркемдегіш тәсілдің қолданысын
түсіндіріп беріңіз (3-4 сөйлем).
11. Сүйінбайдың айтыстағы шеберлігіне қатысты айтылған «Өлеңде даналық болса, сөзде сиқыр болады деген» қанатты сөздің мәнін қалай ұғындырар едіңіз? Жырдан дәлелдер келтіре отырып, өз көзқарасыңызды білдіріп жазыңыз.
ОТВЕТ БЕРИНДЕРШ ТЕЗЗЗ МЕНДЕ ТЖББ АДЕБИЕТ
Балқаш көлі
алқаш өңірі - әрі жылы, әрі күн сәулесі көп түсетін табиғаты жағынан Қазақстандағы тартымды жерлердің бірі. Шөлді болып келетін қуаң дала Балқаш көлінен нәр алады. Бұл аймақ өзінің әсем көрінісімен, ерекше өсімдіктер және жануарлар дүниесімен белгілі.
ХХ ғасырдың 50-жылдарына дейін бұл жерде хайуанаттар қожасы жолбарыс болған. Өтуге болмайтын шытырман тоғайдың арасынан жабайы шошқаны да кездестіруге болады. Іле өзенінің атырауын секемшіл елік, сайғақ пен қарақүйрық, түлкі мен борсық мекендейді.Балқаш өңірін әр түрлі құстар мекендейді. Көлдің шеткері түпкірлерінде қызғылт және бұйра бірқазан құстар ұя салып бакландармен бірге үлкен сап түзеп көлде жүзіп жүреді.
Ғылым мен техниканың дамыған заманында өз өмірімізді компьютерсіз елестету қиын. Дегенмен, бұл құрылғының пайдасымен қатар зияны де аз емес. Алдымен пайдалы жақтарын атап өтейік:
- Кез келген құжатты басып, шығару мүмкіндігі.
- Ғаламтордан қалаған ақпаратты іздеп табу мүмкіндігі.
- Сонымен қатар ғаламтордың көмегімен әлеуметтік желіде жаңа достар/сырластар/сыныптастарды табу мүмкіндігі.
- Әлемнің түкпір түкпіріндегі ағайын - бауыр, достармен сөйлесу мүмкіндігі.
Дегенмен ғаламтордың пайдасы мен қатар, зиянды жақтары да аз емес.
Ең басты зияны - ол денсаулыққа тигізетін зияны. Компьютер алдында ұзақ отыру көз бен омыртқаға аса үлкен зақым келтіреді. Сондықтан да компьютерда көп жұмыс жасайтын адамдарға арнайы көзілдірік киіп, отырған кезде де арқаны тік ұстауға тырысу керек. Сонымен қатар уақтылы үзіліс жасау керек.
Одан кейінгі келтіретін зиян - ол уақыттың қадірін білмей, компьютерда отыратын уақытты тиімсіз пайдаланып, оның қалай өтіп кеткенін байқамай да қаламыз. Оның орнына пайдалы іспен айналыссақ болар еді. Мысалға, кітап оқысақ, нұр үстіне нұр болар еді. Мұны "ғаламторға тәуелділік" деп айтсақ та болады.
Сонымен қатар ғаламтордағы көптеген жағымсыз ақпарат адам психикасына да жағымсыз әсірін тигізеді.
Осындай келеңсіздіктер орын алмауы үшін, компьютерді тек керек кезінде немесе күніне 1 - 1,5 сағаттан аспайтын уақыт қолдану керек деп ойлаймын. Мен өзім осы ережені сақтап, қалған бос уақытымда анама көмектесемін.
Менің ойымша қаншама уақытты компьютерлік ойын ойнаумен өткізгеннен гөрі, сол уақытты спорттық ойындарға арнасақ, денсаулығымызға пайдасы зор болмақ.
Дегенмен де, менің ойымша ғаламтордың зиянынан пайдасы көбірек деп есептеймін. Бірақ мен өз денсаулығыма алаңдаймын, сондықтан ғаламторды тек қажет уақытында пайдалану туралы дұрыс шешім қабылдадым деп ойлаймын.