1-мәтін Белгілі зерттеуші Хайролла Жүзбасовтың пікірінше домбыра сөзі «дөпбұра», «дәлбұра», «дембұра» деген сөздердің тізбегі арқылы жасалған. Тағы бір болжамды этнограф Ерік Көкеев еңбектерінен табуға болады. Ғалымның пікірінше «том» деп түюлі жұдырық немесе қолдың саласы айтылады. Кейіннен бұл түбір ұяңданып «домға» айналған, «быра» тіркесі бір нәрсені шерту, тарту, дыбыс шығару деген мағына береді-мыс. Яғни домбыра сөзі «қолдың саласымен немесе бес саусақпен шекті шерту» деген мағына береді. Домбыраны түрлі жағдайда тартуға бола береді, үйде отырып та, түрегеліп тұрып та, шалқадан жатып та, ат үстінде де. Бұл айтылғандар, халық аралап жүрген домбырашылар үшін аса керекті жағдай. Халық күйшілерінің ат үстінде тұрып тартулары, шалқасынан жатып тартулары жайында ел аузында әңгімелер көп. Бірнеше күн бұрын кетіп қалып, екі-үш күннен кейін қайтып келіп, үйдің үстінде қалықтап жүрген Топан атты бүркітін түндіктің ашық жерінен көрген Дәулеткерейдің жақсы көрген қыранына арнап шалқасынан жатып тартып шығарған «Топан» күйі адам ыңғайына келе беретіндігін дәлелдейді. (144 сөз) © www.ZHARAR.com
Қазақ халқы.
Менің ұлтым – қазақ, қазақ елінің тумасымын. «Қазақ» болып туылғанымды мақтан тұтамын! Қазақ халқы қандай халық? деген сұраққа бір – екі ауыз сөзбен ғана жауап беру мүмкін емес, себебі қазақ халқының өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың кейбіріне тоқталып кетсем деймін.
Ең алдымен, «қазақ» деген сөзді естігенде әркімнің де ойына «қонақжайлық» сөзі келеді, бұл екеуі егіз ұғымдай болып кеткен. Қонақжайлық тек қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ.
Сонымен қатар, қазақ халқы үшін бата ұғымы қасиетті, ақ батаның ізгі сөздеріне сүттей ұйып, оның құдіретті күшіне шексіз сенеді.
Қазақ халқы қай заманда болмасын бас киімге ерекше мән беріп, аса құрметпен қараған. Оған дәлел ретінде «бас киімді лақтырмау, аяқпен теппеу», «бас киімді басқа кісіге бермеу» секілді ырымдар мен тыйымдар күні бүгінге дейін сақталған. Қазақ халқында бас киім баршылықты білдіретін болғандықтан, оны оны жерге лақтырса, бақ таяды, бақ кемиді деп сенген. Қуанғанда бөркін аспанға лақтырып, күйрегенде жерге ұрып сүйініш пен күйініштің де белгісін баскиім арқылы аңғартқан. Бас киімді әрқашанда жоғары көтеріп, төріне ілген.
Қазақ халқы баланы ерекше жақсы көріп, бала десе барын беретін бауырмал халық саналған. «Бала адамның бауыр еті, көз нұры» деген мақал осының айғағы іспеттес.
Өз ойымды Қуандық Рахым ағамның «Мен қазақпын» әнінің сөздерімен тәмамдағым келеді:
Қазақ болып тумағанда нетер ем?
Қонақ жайлық жайын білмей өтер ем
Қымыз шұбат қазы-қарта құрт майсыз
Қадір қашып қарным ашып өтер ем.
Может вы наводите годВозможно, вы имели остаются неясными направлениеПомните дни, когда вы забываете егоДалее, вы действительно понять
Месяцы и дни, благослови годы.Тоска остается,Моя душа, моя душа.Теперь меня мучает,Я на моем пути,Я нахожу счастье.
Может вы наводите годВозможно, вы имели остаются неясными направлениеПомните дни, когда вы забываете егоДалее, вы действительно понять