1)Мұраттың аурушаң болуының 4 атаңыз.
2)Мәтіннен адамзатқа мәселені анықтап оның салдары мен бірнеше шешу жолын ұсыныңыз.
3)Какие во можно задать Мухтару Шаханову?
Мұрат үш күннен бері ауру. Еті күйіп-жанып, екі беті қып-қызыл болып балбырап, төсек тартып жатып қалды. Ұлжан сусынын аузына тосып, күндіз-түні оның жанынан шықпайды. Жолаушы кеткен Батырбай қария бүгін келді. Есіктен кірген бойда төсекте жатқан баласын, қасында отырған Ұлжанды көріп шошып кетті.
— Мұрат жайша жатыр ма? Кеудесін кере бір күрсініп алып:
— Қайдан жайша болсын! — деп бастады да, Ұлжан Мұраттың ауруға шалдығу себебін баяндап берді.
Батырбай қария алақанын баласының маңдайына басып, біраз отырды да, басын шайқады:
— Дәрігерге көрсетпесе болмас.
Мұрат — Батырбай қария мен Ұлжанның сүт кенжесі. Кәрі әке-шешеге ол өте аяулы.
Көздерінен таса еткілері келмейді. Мектепке түскенге шейін Мұрат семья өмірінен ұзақ шыға алмай келді. Қарт ата-ана үйде ойна деп, оны қақпайлай беретін. Есік алдына шықса болды, суық тиеді, сыз өтеді, шаншу қадалады деген сияқты толып жатқан қауіптерді төндіріп, үйге кіргізетін. Алдыңғы жылы күзде әке-шешесі Мұратты оқуға берді. Мұрат жақсы үлгеріп оқып кетті. Қазір ол 2-сыныпта оқып жүр. Қыс бойы Мұрат өзге балалардай сырғанақты да еркін тебе алған жоқ.
Дәрігер Мұратты қарап көріп, былай деді:
— Балаларыңыздың аурушаң, арық болып өскеніне өздеріңіз айыптысыздар. Баланы жас күнінен шынықтырып, ыстықтан да, суықтан да қорықпайтын, төзімді ету керек. Таза ауада ойнауына бөгет жасамаңыздар. Күнге күйіп, суға шомылып, жалаңаяқ жүрсін. Одан қорқуға болмайды.
Бұрын да қыңқыл-сыңқылы көп болатын Мұраттың науқасы бұл жолы ұзаққа
созылып, тым азып кетті. Уақыт өте берді. Мұрат өсе берді. Ол бастауыш мектепті бітірді. Биылғы жазғы демалыста жолдастарымен бірге пионер лагеріне жіберілген еді.
Лагерьде Мұрат бір ай болып, әр жағынан жетіліп, іштей де, сырттай да жаңғырып қайтты. Ойы сергіп, бойы өскендей болды. Мұрат лагерьден қайтып келген күннің ертесіне терезенің тұсында бірдеме тасырлаған соң, Ұлжан сыртқа қараса, баласы жүгіріп бара жатқан адамға ұқсап, бір орында безек қағып тұр екен.
— Әкем-ау, бұнысы несі? — деп таңданды Ұлжан.
Бір кезде Мұрат жүгіргенін қойды да, қолын жоғары созып, онан соң қайта төмен түсіріп, осылайша бірнеше рет қайталады. Бұнымен де тынған жоқ. Бір кезде екі бүйірін таянып, біресе отырып, біресе тұрды.
Баласының бұл қылықтары шешесін әрі таңдандырды, әрі қызықтырды:
— Мұратжан-ау, бұның не, лагерьден осыны үйреніп кайттың ба?—деді Ұлжан шешей.
— Зарядка жасап жатырмын.
— Ол не дегенің ?
— Лагерьде бізге күнде ертемен зарядка жасататын. Үйде де жасап тұрындар деген. Aпa, бұның пайдасы зор. Атам екеуіңнің жасауларыңа да болады. Үнемі зарядка жасап, физкультурамен айналысқан адамның денсаулығы күшті болады. Ауруға да бой бермейді.
Мұрат орамал, сабын, тіс порошогін алып тысқа шығып кетті.
Үйдің артында арық бар еді. Арықта таудың мөлдір, суық суы ағып жататын. Ертемен бақшаны аралап көріп, енді қайтып келе жатқан Батырбай қарт, бүкіл кеудесін сумен жуып жатқан баласын көрді.
— Мұратжан-ау, мынауың не?
(22.06 – 22.07)
Шаян жұлдызымен туған жандар мақсатқа жетуге деген ынтаса пен көрегендігімен ерекшеленді. Сондай-ақ, олар өте сақ жандар. Осы сақтығының кесірінен жоспарлаған көп нәрсесіне қол жеткізе алмай қалуы мүмкін. Бұл жыл Шаяндар үшін оңай болмайды. Тек өзіңіздің күшіңізге сенгеніңіз дұрыс. Жақын адамдарыңыз бен айналаңыздан ешқандай көмек күтпеңіз. Тек өзіңіз барлық мәселені шешуші. Күзде тұрғылықты жеріңіз бен жұмысыңызға байланысты келеңсіздіктер болуы мүмкін. Бірақ ол өз-өзімен шешіледі. Сіз тек сабырлы болыңыз! Қараша айының соңы бұрын жіберген қателіктеріңіздің кесірінен қиындау соғады, бірақ желтоқсан айының ортасына дейін ол да өз шешімін табады.
Денсаулық
Өткен жылы дұрыс демала алмағандықтан жыл басы қиындау соғуы мүмкін. Жұмыстан 3-4 күнге демалыс алып, қалағаныңызша өткізіңіз. Ал жазғы уақытта ас қорыту жүйесі сыр беруі мүмкін. Сондықтан, дұрыс тамақтануды жолға қойыңыз.
Махаббат пен отбасы
Жалғызбасты шаяндар үшін шаңырақ көтеруге сәтті жыл. Кемшіліктеріңізді санамалап, өз-өзіңізді төмен санауыңызды доғарыңыз. Отбасылы болсаңыз, жарыңызбен фитнеске барып немесе тағы сол сияқты жаңа нәрсе бастаңыз. Егер араларыңызда кикілжің болса, жаздың соңында ажырасуыңыз мүмкін. Солай бола қалғанның өзінде моймау керек. Алмақтың да салмағы бар, бір сәтсіздіктерді сәттіліктер басады.
Мансап және қаражат
Мансабыңыздың алға өрлеуі сіздің әріптестеріңізбен жылы қарым-қатынасыңызға тікелей байланысты. Күз мезгілінде жұмысыңызға байланысты көптеген сыни пікір естисіз, бірақ сабырлы қалпыңызды жоғалтпаңыз, азын-аулақ айыппұл да салынуы мүмкін. Ол үлкен көлемді шығынның алдын алады. Табысыңыз тұрақты болады, дәрежеңіз өссе де, жоғары жалақыны күтпеңіз.
Перевод.
Кочевых тюрков всегда интересовала тайна зведного неба. Великие кочевники, жившие на территории огромной степи издревле освоили секреты звездного неба. Казахи знали движение небесных тел, когда еще не было техники. Были люди, наблюдавшие за зведным небом. Человека, наблюдавшего за звездным миром называли «звездочетом». Казахские звездочеты наблюдали за движением небесных тел в древние века и средневековье. Такие звездочеты были и в древнем Египте, Индии, Греции. Они исследовали небесные явления и вели календарь. Они открыли такие созвездия как Большая Медведица, Плеяды, Полярная звезда, Весы.
Звездочеты предсказывали погоду, приход весны и лета. Эти сведения были оченб важны для кочевых тюрков. Кочевники использовали наблюдения за звездами в быту. Некоторыре звездочеты занимались астрологией.
Казахи – потомки великих тюрков. Казахи летом жили на джайляу, а зимой переезжали в зимовку. Неподелеку от реки Жангабыл в центральном Казахстане казахстанские археологи нашли могилу звездочета, жившего в 9 – 10 вв. На могиле были звездный камень и метеорит. Рядом с могилой была установлена гранитная статуя.