1) 1-тапсырма бойынша оқылым мәтінінен қажетті ақпаратты топтастырып жазыңыз. 2) Оқылым мәтінінен адамға қатысты зат есімдерді анықтап, жіктеңіз.
Үлгі:
І  Аралбаев ағаймын.
ІІ Аралбаев ағайсың.
   Аралбаев ағайсыз.
ІІІ Аралбаев ағай.
Мәтін:
Күні кеше ғана бүкіл планета болып біздің ауылдық Аралбаев ағайды Плутонға сапарға шығарып салып едік. «Мына тұрған жақын жер емес пе? Көзді ашып-жұмғанша жетіп келеді деп», қаннен-қаперсіз жүргенбіз. Кенет күтпеген оқиғаға душар болыпты.
Мұны біз кейін білдік...
Аралбаев ағай Айдағы планетааралық ғарыш айлағынан ұшысымен, Плутонға апаратын тура жолға түседі.
Кемеде жалғыз өзі. Жоқ, жалғыз емес, қасында өзінің бұрын да талай сапарға бірге барысып жүрген Құтжолы бар. Құтжол – робот. Үйінда Құтжол деген иті де жүр. Танимыз. Жақсы ит. Біздің физика ағайдың Бөрібасарынан да асып түседі. Мықты.
Сол Құтжол екеуі келе жатады. Бір кезде кеме ішіндегі есепші нейтрино аспаптардың көк, жасыл, қызыл және т.б. қандай болса да, барлық шамдары жыпылықтап қос береді. Аралбаев ағай елең ете қалады. Ағай өзі отырған орындықтың сол қапталындағы бір түймені басып жіберді. Бұл – есепші аспаптың дыбыстық жүйесін қосқаны. Ғарыш сапарының нұсқауы солай...​

«Қорқыт ата кітабында» Бәмсі-Байрақ немесе бізге Алпамыс есімімен белгілі батыр туралы тауарлар кезінде қаған Шыңғыс бала кезінен талай рет елітіп, еліге тыңдаған жыр жауһары болған. Есукей баһадүрдің баласы мазмұнына үңіліп ойын, екпініне қарап бойын түзеген дала дастанының бұдан басқа жыр үлгісі болуы мүмкін де емес секілді. Өйткені, қыңыр пайымды қиып түсетін қисын да, құр долбарды көтермейтін тарихи деректердің өзара үйлесіп қиюласуы да осыған мегзейді.

«Қорқыт ата кітабында» оғыз-қимақ атауы түбірімен жоқ, мұндағы ұлыстың қазығы болған тайпалар сыртқы оғыз және ішкі оғыздарды қимақ яки қай тайпалары бірлестігі деп түсінген жөн секілді. Оғыз-қимақ ұлысынан бас батыры Бәмсі-Байрақ, яғни, Алпамыс бүлікшілікті бастаған өз тайпаластарының қолынан өледі де, бұдан кейінгі оқиғалар барысы оғыз-қимақ ұлысының бүлінуіне әкеліп соғады. Осы бүліншіліктің ақыры қай-қоңырат немесе қай-қият тайпаларының өздерінің байырғы атамекендеріне қайта бет бұруына себепші болды ма, болмады да, ол жағын дөп басып айта алмаймыз. Дегенмен Шыңғыс хан заманында, сонау Моңғалияда, осы екі тайпаның ең алдымен тарих сахнасына шығуы оқиғалар барысынының біз ойлағандай бағытта дамығандығынан хабар беретіндей. Бірақ олар ендігі моңғол нәсілді емес, жартылай, бәлкім, тұтасымен түркіленген еркіндік сүйер Ұлы Дала тайпалары еді. Олар Сыр бойына кіріптарлықпен барған алғашқы сапарларынан естелік ретінде өр де ер Бәмсі-Байрақ немесе Алпамыс батыр жайлы жырды алып қайтқан-ды. Біздің бала Теміжүн, болашақ қаған Шыңғыс бұл дастанды бала кезінен біліп өсті, оның мазмұнынан ойына қуат алып, санасына нұр сіңірді дейтініміз сондықтан

Ғылыми-техниканың ғарыштап дамуы табиғатты тиімді пайдалану ісін ұйымдастыруда адамзаттың алдына бірқатар жаңа міндеттер қойып, табиғатты қорғаудық көптеген мәселелерін шиеленістіріп жіберді. Ғылыми-техникалық дамудың барысында негізгі бағыттық әрқайсысы оларды шешудің өзіне ғана тән жолдарын іздестіруді талап ететін табиғатты қорғаудың өзіндік мәселелерін алға тартып отыр. Табиғат ресурстарын пайдалану көлемінің артуы, тұрған ортаның өндіріс және тұтыну қалдықтарымен ластануынын, өсуі, адамзаттың энергиямен қарулануының артуы жаңа заттар жасап өндірістің жаңа салаларының пайда болуы, ауыл шаруашылығын интенсивтендіру, халқы көп ірі қалалардың көбеюі негізгі шешімін тезірек табатын мәселелердің қатарына жатады.