Особенностью новгородской культуры была её простота и доступность. она была созвучна вечевым порядкам и соответствовала свободолюбию и высокой политической активностью городского населения. каменное зодчество в новгородской земле, которые освоили здесь мастера, утратило свою былую монументальность. сократилось княжеское правительство. заказчиками храмов были бояре, купцы, общины прихожан. их стали строить небольшими и одноглавыми. и эта простота была выразительна, храмы прекрасно вписывались в окружающий пейзаж. своеобразием отличалось и новгородское летописание. в нем фигура князя отступала на задний план. зато подробно и точно освещались события городской жизни, участие в ней новгородцев. жители новгородской республики отличались тем, что были в своём большинстве грамотными людьми. ведь занятия ремеслом и торговлей требовало определённых знаний, умения считать и писать. о широком развитии письменности в новгородском быту свидетельствуют берестовые грамоты, найденные во время археологических раскопок. они представляли собой письма простых горожан, хозяйственные записи, долговые расписки.
Мануфактура — еңбек бөлінісіне негізделген бірлестік. Мануфактура өндіріс үдерісін ұйымдастыру нысаны ретінде Батыс Еуропа елдерінде 16 ғасырдың ортасынан 18 ғасырдың соңғы ширегіне дейін үстемдік құрды. Мануфактураның екі жолы болды. Олардың бірі — түрлі мамандықтағы қолөнершілерді бір шеберханаға біріктіру. Екіншісі — бір мамандықтағы қолөнершілерді ортақ шеберханаға біріктіріп, олардың арасында еңбекті бөлісу. Мануфактураны ұйымдастырудың бұл екі тәсілінде де жұмысшылар еңбек бөлінісі негізінде маманданады. Мануфактураның техникалық негізі қолөнері болып қалғанымен, қолөнершілер мен мануфактуралық жұмысшылар арасында техникалық тұрғыда үлкен айырмашылық болды. Дербес қолөнерші өнімді толық көлемде дайындау жұмысын бір өзі атқарса, мануфактуралық жұмысшы өнімнің жекелеген бөліктерін дайындау жұмыстарын орындады. Мануфактура, ең алдымен, кооперативтік еңбек нысанымен байланысты болды.
Мануфактура — еңбек бөлінісіне негізделген бірлестік. Мануфактура өндіріс үдерісін ұйымдастыру нысаны ретінде Батыс Еуропа елдерінде 16 ғасырдың ортасынан 18 ғасырдың соңғы ширегіне дейін үстемдік құрды. Мануфактураның екі жолы болды. Олардың бірі — түрлі мамандықтағы қолөнершілерді бір шеберханаға біріктіру. Екіншісі — бір мамандықтағы қолөнершілерді ортақ шеберханаға біріктіріп, олардың арасында еңбекті бөлісу. Мануфактураны ұйымдастырудың бұл екі тәсілінде де жұмысшылар еңбек бөлінісі негізінде маманданады. Мануфактураның техникалық негізі қолөнері болып қалғанымен, қолөнершілер мен мануфактуралық жұмысшылар арасында техникалық тұрғыда үлкен айырмашылық болды. Дербес қолөнерші өнімді толық көлемде дайындау жұмысын бір өзі атқарса, мануфактуралық жұмысшы өнімнің жекелеген бөліктерін дайындау жұмыстарын орындады. Мануфактура, ең алдымен, кооперативтік еңбек нысанымен байланысты болды.