Қазақ даласы ежелден Ресеймен көрші болғандықтан екі мемлекеттің өзара саяси экономикалық, мәдени қарымқатынасы ерте басталды. Міне, осы қарымқатынастың қандай дәрежеде болып, қалай тарихи сипат алғанын, сондайақ бұл жағдайлар қазақ халқының рухани өміріне қаншалықты дәрежеде әсер еткенін зерттеп білудің тарихи маңызы зор. Бұл мәселе кеңестік тарихнамада кең тұрғыда қамтылып, зерттелді. Бірақ, бұл еңбектер бүгінгі күннің талабына толық жауап бере алмай отыр. Ресейдің қазақ жеріндегі атқарған «миссиясына» орыс тарихнамасы, оның батыстағы еуроцентристік пікірлестері «өркениеттілік», «ағартушылық» сипатта бағалады. Ал кеңестік тарихнама ғылымы болса, осы саясиидеялық пиғылды одан әрі жанжақты дамытып жұртшылықтың ойсанасына сіңіруге тырысып бақты. Тіпті кейінгі жылдары орын алып отырған демократияны пайдаланып, сондай бағытты қолдап, кейбір шовинистер бірқатар мақалалар жариялады. Мәселен, Г.Старченков Патшалық Ресейдің қоныстандыру саясатын, XX ғасырдың 3040 жылдарындағы репрессия, сондайақ, тың және тыңайған жерлерді игеру мәселесін Қазақстандықтар үшін «алтын ғасыр» болды дейді 135 . Біздің ойымызша, бұл пікір отарлау дәуірінен бастау алған, кеңестік кезеңде өрістей түскен, сол пікірді бүгінгі демократияны пайдаланып бекіте түсуге ұмтылған нағыз жан дәрмендік екені сөзсіз. Олай болса, бұл мәселе хақында болашақ ұрпаққа дұрыс бағдар беру қажетақ. Ресейдің шығыс елдерімен байланысқа белсене көшуі XVXVI ғасырлардан басталады. Орыс елшілігі қазақтар арасына алғаш ресми сапармен XVI ғасырдың бірінші жартысында келсе, осы ғасырдың екінші жартысынан бастап мұндай қарымқатынас жиілей түсті. Мәселен, 1569 және 1573 жылдары қазақ даласына келген Семен Мальцев пен Третьяк Чебуков қазақ халқының өмірімен, тұрмыстіршілігімен, жер жағдайымен жете танысып, дипломатиялық қарымқатынас орнату жөнінде келіссөз жүргізді. Орыс отаршылары қазақ даласына 1580жылдардан бастапақ ене бастады. Өйткені өзара қырқыс салдарынан Мәскеу княздігінен жеңіліс тапқан Ермак ығысып, жан сауғалай, орыс қаруының күшімен жаулап алған ІбірСібір жұртының негізінен қыпшақ, арғын, найман, жалайырлардан тұратын 136 халқын құлдыққа салмақшы болды.
Қазақ даласы ежелден Ресеймен көрші болғандықтан екі мемлекеттің өзара саяси экономикалық, мәдени қарымқатынасы ерте басталды. Міне, осы қарымқатынастың қандай дәрежеде болып, қалай тарихи сипат алғанын, сондайақ бұл жағдайлар қазақ халқының рухани өміріне қаншалықты дәрежеде әсер еткенін зерттеп білудің тарихи маңызы зор. Бұл мәселе кеңестік тарихнамада кең тұрғыда қамтылып, зерттелді. Бірақ, бұл еңбектер бүгінгі күннің талабына толық жауап бере алмай отыр. Ресейдің қазақ жеріндегі атқарған «миссиясына» орыс тарихнамасы, оның батыстағы еуроцентристік пікірлестері «өркениеттілік», «ағартушылық» сипатта бағалады. Ал кеңестік тарихнама ғылымы болса, осы саясиидеялық пиғылды одан әрі жанжақты дамытып жұртшылықтың ойсанасына сіңіруге тырысып бақты. Тіпті кейінгі жылдары орын алып отырған демократияны пайдаланып, сондай бағытты қолдап, кейбір шовинистер бірқатар мақалалар жариялады. Мәселен, Г.Старченков Патшалық Ресейдің қоныстандыру саясатын, XX ғасырдың 3040 жылдарындағы репрессия, сондайақ, тың және тыңайған жерлерді игеру мәселесін Қазақстандықтар үшін «алтын ғасыр» болды дейді 135 . Біздің ойымызша, бұл пікір отарлау дәуірінен бастау алған, кеңестік кезеңде өрістей түскен, сол пікірді бүгінгі демократияны пайдаланып бекіте түсуге ұмтылған нағыз жан дәрмендік екені сөзсіз. Олай болса, бұл мәселе хақында болашақ ұрпаққа дұрыс бағдар беру қажетақ. Ресейдің шығыс елдерімен байланысқа белсене көшуі XVXVI ғасырлардан басталады. Орыс елшілігі қазақтар арасына алғаш ресми сапармен XVI ғасырдың бірінші жартысында келсе, осы ғасырдың екінші жартысынан бастап мұндай қарымқатынас жиілей түсті. Мәселен, 1569 және 1573 жылдары қазақ даласына келген Семен Мальцев пен Третьяк Чебуков қазақ халқының өмірімен, тұрмыстіршілігімен, жер жағдайымен жете танысып, дипломатиялық қарымқатынас орнату жөнінде келіссөз жүргізді. Орыс отаршылары қазақ даласына 1580жылдардан бастапақ ене бастады. Өйткені өзара қырқыс салдарынан Мәскеу княздігінен жеңіліс тапқан Ермак ығысып, жан сауғалай, орыс қаруының күшімен жаулап алған ІбірСібір жұртының негізінен қыпшақ, арғын, найман, жалайырлардан тұратын 136 халқын құлдыққа салмақшы болды.