1. Розкажіть, як розширювалися знання про різні частини Євразії в давнину та у середні віки.
2. Яка роль російських землепрохідців в освоєнні північної та східної частин
Азії?
3. Який внесок Петра Пржевальського у дослідження Центральної Азії?
4: Поміркуйте, які території Євразії і чому залишаються мало дослідженими.
Күнтізбе (ағылш. calendar) – уақыт мезгілін есептеудің аспан денелерінің ауық-ауық қайталану ерекшелігіне негізделген жүйесі, анықтамалық басылым.
Ежелгі Римде әрбір айдың 1-күні календы деп аталған. Азды-көпті мәдениетке қол жеткен халықтардың бәрінде де күнтізбе болған, өйткені онсыз шаруашылықты ұйымдастыру мүмкін болмады. Ерте замандағы халықтар қардың кетуі, өзендердің тасуы, т.б. құбылыстарға негізделген табиғи күнтізбелерді пайдаланған. Бірақ дәлдігі нашар, құбылмалы ауа райына тәуелді табиғи күнтізбелер халық қажетін қанағаттандыра алмады. Ақыры, адамзат уақыт есебін дүркін-дүркін дәйекті түрде қайталанып тұратын аспан құбылыстарына негізделген күнтізбелер бойынша жүргізетін дәрежеге жетті. Мұндай күнтізбелер алғаш Ежелгі Шығыс елдерінде шықты. Аспан денелерінің қозғалыстарына негізделген күнтізбелерді 3 топқа бөлуге болады: күн күнтізбесі, ай күнтізбесі және аралас күнтізбелер.
Күн күнтізбесі Мысырда шыққан. Мысырлықтар жыл ұзақтығын 365 тәулікке теңестіріп, оны әрқайсысы 30 күндік 12 айға бөлген, артық қалатын 5 күнді ешбір айға қоспай, құдайға құлшылық ететін күндер деп есептеген. Ол Еуропалық күнтізбелерге арқау болды. Біздің заманымыздан бұрынғы 45 ж. Рим императоры Юлий Цезарь, астроном Созигеннің жобасы бойынша жаңа күнтізбе жариялады. Бұл күнтізбе Юлий күнтізбесі немесе ескі санат деп аталды. Юлий күнтізбесіндегі жылдың тропиктік жылдан 11 мин 14 с артықшылығы бар. Бұдан 128 жылда 1 күн, 384 жылда 3 күн жиналады. Осыны тұрақтандыру үшін Рим папасы Григорий ХІІІ 1582 ж. уақыт есебін 10 күнге ілгері жылжытып, 5-қазанды 15-қазан деп есептеу және әрбір 400 жылда 3 кібісе жылды жай жыл есебінде алу туралы жарлық шығарды. Уақыт есебінің бұл жүйесі Григорий күнтізбесі немесе жаңа санат деп аталады. Осы күні көптеген елдерде Григорий күнтізбесі қолданылады.
Қазақша-ағылшынша күнтізбе, желтоқсан айы
Алғашқы ай күнтізбесі ежелгі Вавилонда шықты. Онда әрбір 8 жылдың бесеуінің ұзақтығы 354 күннен, ал қалған үшеуінікі 384 күннен есептелді. Сонда жылдың орташа ұзақтығы (354.5+384.3):8=365,25 күнге тең болады.
Араб күнтізбесі де Ай қозғалысына негізделген. Араб жылы 12 айдан құралады. Әрбір 30 жылда 11 жыл 355 күннен, 19 жыл 354 күннен саналады. Нақты жылдан 11 күні кем болғандықтан, араб жылының басы жылжып отырады.
622 ж. арабша 1-жыл. Ол Мұхаммед пайғамбардың Меккеден Мединеге көшіп барған жылы. Жылдардың бұл жүйесі ай һижрасы деп аталады. Араб күнтізбесі араб елдерінде, Азия мен Африканың мұсылман дінін тұтатын көптеген елдерінде ресми қолданылады. Еврейлер ертеде Вавилон күнтізбесін қолданған, кейін біздің заманымыздан бұрынғы 4-ғасырда аралас күнтізбеге көшті. Еврейше жыл есебі біздің заманымыздан бұрынғы 3761 жылдан басталады. Яғни сол жылы “дүние жаралған”. Бұл күнтізбе Израиль мемлекетінде қолданылады. Ежелгі түркілер, негізінен, күн күнтізбесін пайдаланған. Кейін ол қазақ, өзбек, түрікмен, татар, әзірбайжан, т.б. халықтардың күнтізбелеріне негіз болды. Қазақтар мүшел есебі мен тоғыс есебін де қолданған. Қазақстанда 1918 жылдан бері Григорий күнтізбесі қолданылып келеді.[1]
Ещё с давних времён русские мореплаватели плавали по морям Северного Ледовитого океана.К 12 веку новгородцы уже освоили весь европейский Север,они плавали аж до Урала,освоили устья всех крупных рек,которые впадают в этот океан.
В 15 веке Коми вошла в состав Московского княжества.
Также в 15 веке состоялся поход в Западную Сибирь.Была открыта самая высокая часть Урала,было открыто его направление с севера на юг.Затем началось освоение реки Иртыш,а к концу 15 века к началу 16 началось освоение территорий возле реки Обь.В это время русские доплыли до острова Новая Земля.
Затем в 16 веке были завоевания русскими Казанского и Астраханского царства.После этого был поход Ермака Тимофеевича в Сибирь.
В конце 16 века и в начале 17 была освоена Сибирь и Дальний Восток.В середине 17 века было исследовано южное побережье моря Лаптевых.В это же время были собраны сведения и об озере Байкал.
В 1639 году Иван Москвитин первым вышел к Тихому океану.
В 1648 году Семён Дежнёв через реку Колыму вышел к Тихому океану и открыл мыс,который позже назовут в его честь.
В 1696 году Владимир Атласов дошёл до Камчатки и подробно описал этот край.
С 1725 по 1743 года состоялись Первая и Вторая Камчатские экспедиции ,был открыт пролив между Азией и Америкой,были открыты Командорские острова,составлена подробная карта побережья Карского моря.
В 18 веке состоялись арктические экспедиции,в результате которых были открыты Новосибирские острова,Новая Земля,Аляска,Алеутские острова.
В 1913 году был открыт архипелаг Северная Земля.