На ўзнікненне рэалізму як літаратурнага напрамку ў беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя паўплывалі розныя фактары. Па-першае, адмена прыгоннага права, цяжкае несправядлівае становішча сялян, якія не атрымалі кавалка зямлі, павялічвалася сацыяльнае размежаванне, маёмасная няроўнасць, сяляне разараліся. Яны вымушаны былі пакідаць свой родны кут і ў пошуках працы ісці ў гарады ці выязджаць у замежныя краіны або абжываць бяскрайнія прасторы Сібіры і Далёкага Усходу — «выбірацца ў прочкі». Па-другое, дзякуючы сялянам узнікалі новыя фабрыкі і заводы, разбудоўваліся гарады, пракладваліся чыгункі. Па-трэцяе, Да прыгнёту сацыяльнага далучаўся нацыянальны. Яшчэ за год да нараджэння Францішка Багушэвіча (1839) была афіцыйна ліквідавана на Беларусі ўніяцкая царква, да якой традыцыйна належалі бяднейшыя слаі насельніцтва і якая ўжывала ў набажэнстве і беларускую мову. У год жа нараджэння пісьменніка (1840) «по высочайшему повелению» цара Мі-калая І пад забарону трапілі ўжо самі назвы Беларусь і Літва, якімі дагэтуль іменаваліся адпаведна ўсходне-, а таксама цэнтральна- і заходнебеларускія землі (сённяшняя Літва тады называлася Жэмайція, або Жмудзь). Землі, што ўваходзяць у склад цяперашняй Беларусі, на доўгі час атрымалі назву не этнічную, а геаграфічна-адміністрацыйную — «Северо-Западный край». Беларуская мова не дапускалася да афіцыйнага ўжытку. Дый сама яна не прызнавалася, не лічылася самастойнай, а толькі гаворкай («наречием») рускай мовы, ігнаравалася, высмейвалася, забаранялася.
