Опыт 2. Определение химической среды мыльного раствора. 1. Натри на мелкой терке хозяйственное мыло и, соблюдая
осторожность, помести в стакан с горячей водой.
2. Хорошо размешай до получения раствора.
3. Опусти в полученный раствор полоску индикатора.
4. В какой цвет окрасился универсальный индикатор?
5. Определи по шкале, какую среду имеет мыльный раствор?
Татарстан является одним из наиболее экономически развитых районов России (шестым по объему производства). Татарстан – нефтяной регион с большими запасами сырья. Помимо нефтедобычи и связанного с ней нефтехимического производства в регионе развито машиностроение: в Набережных Челнах, втором по величине городе Татарстана, находится один из крупнейших автомобилестроительных заводов России. Значение Татарстана в целом определяется еще и тем, что татары являются второй по численности этнической группой в России после русских.
30 августа 1990 года Татарская ССР, воспользовавшись предоставленным в апреле 1990 года автономным республикам правом требовать повышения своего статуса, приняла Декларацию о государственном суверенитете Татарской Советской Социалистической Республики – Республики Татарстан.Это стало одним из первых проявлений «парада суверенитетов» – деклараций автономными республиками своего государственного суверенитета в составе РСФСР.
Татарские власти на принятии декларации о суверенитете не остановились. 24 октября 1991 года, вскоре после августовского путча , Верховный Совет ТССР принял постановление «Об Акте государственной независимости Республики Татарстан». Тогда же, осенью 1991 года, татарские власти, опасаясь вывоза продовольствия и других товаров из республики в условиях углубляющегося экономического кризиса, преобразовали продовольственные карточки в республиканскую валюту – татарские купоны.
Начавшаяся борьба президента и Верховного Совета РФ и перспектива конституционного и политического кризиса подтолкнули руководство Татарстана к новым попыткам расширения своих полномочий. 21 марта 1992 года, несмотря на сопротивление федеральных властей, в Татарстане референдум по вопросу: «Согласны ли вы, что Республика Татарстан – суверенное государство, субъект международного права, строящий свои отношения с РФ и другими республиками, государствами на основе равноправных договоров?» «Да» – ответили 61,3% пришедших на референдум избирателей. Ссылаясь на результаты голосования, татарские власти отказались от участия в выработке общих принципов взаимодействия федерального центра и регионов. В результате Татарстан не подписал Федеративный договор.
30 ноября 1992 года была принята собственная Конституция Республики Татарстан, в которой было зафиксировано: «Носителем суверенитета и единственным источником власти в Республике Татарстан является ее многонациональный народ». Общеросийский референдум по новой Конституции РФ, состоявшийся в декабре 1993 года, в Татарстане по сути был бойкотирован – явка избирателей была крайне низкой.Однако 15 февраля 1994 года договор федерального центра с Татарстаном («Договор о разграничении полномочий и взаимном делегировании полномочий между органами государственной власти Российской Федерации и органами государственной власти Республики Татарстан») все же был заключен. Это соглашение стало своеобразной временной мерой (до заключения нового договора в 2005 году): несмотря на то, что в тексте договора содержатся ссылки на Конституцию РФ 1993 года, документ, по сути, противоречил основному закону страны. Так, например, вопреки Конституции РФ к полномочиям республиканских органов было отнесено решение «вопросов владения, использования и распоряжения землей, недрами, водными, лесными и другими природными ресурсами…» Также Татарстану предоставлялись определенные финансовые преференции. Российское руководство вынуждено было пойти на подписание этого договора, поскольку – в особенности на фоне назревающей войны в Чеченской Республике.
Твердая позиция и успехи властей Татарстана в переговорах с федеральным центром отчасти объяснялись активной деятельностью радикальных татарских националистов, в начале 90-х годов имевших поддержку среди населения. Националистические организации выводили на улицы города толпы демонстрантов, требующих выхода Татарстана из состава России, а то и изгнания русских из республики. В этих условиях республиканские власти казались российскому руководству умеренными националистами, а значит – желательными партнерами для переговоров.
Напряженные, но при этом вполне рабочие отношения между Москвой и Казанью позволили президенту Татарстана М. Шаймиеву значительно укрепить свой авторитет в 90-е годы.
Өскемен қаласы 1720 жылы ұлы мәртебелі І Петр патшалық құрып тұрғанда қамал-бекініс ретінде салынған еді. 1868 жылы Өскеменге қала статусы берілді. Қалада сауда, ауылшаруашылығы өнімдерін өңдейтін өндіріс орындары дами бастады, айлақ (пристань) құрылысы басталды. Кейіннен жеңілөнеркәсіп, теміржол құрылысы салына бастады.
Өскемен Қазақстанның батыс-шығыс бөлігінде Ертіс пен Үлбі өзендерінің сағасында орналасқан; көлемі 54,4мың га жерді алып жатыр. Табиғаты өткір континенталды. Қала халқын 320,2 мың адам құрайды. Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер ( жалпы санының 23,9 %) құрайды, оның 2476 –ы Ұлы Отан соғысына қатысқан адамдар.
Қазіргі Өскемен Қазақстандағы түсті металдар орталығының бірінен саналады. Аймақтың жетекші салалары – түсті металдар өндіру, машина жасау. Өскемен қаласы бойынша 6072 шаруашылық субьектісі, 143 акционерлік қоғам, 2335 жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 48 шаруа қожалығы, 1333 сауда кәсіпорны тіркелген. Өскемен қаласының ірі және орта кәсіпорындары мен ұйымдарына 78,7 мың адам еңбекке тартылған, оның ішінде 31,4 мың адам өндіріс сферасында, 5,8 мың адам - құрлыста, 16,1 мың. адам – білім мен денсаулық сақтау саласында, 9,7 мың. адам саудада, 10,3 мың адам – көлік пен байланыс саласында т.б. еңбек етеді.
ХІХ ғасырдың басында Ресей үкіметі өзінің оңтүстік Сібір аумағын кеңейтіп, шекарадағы әскери қорғаныс шебін күшейтті. 1720 жылдың 12 тамызы күні Ресей армиясының әскери отряды Ертіс пен Үлбі өзендерінің түйіскен жеріне келіп тоқтап, қамал құрлысын бастады. Бұл күн Өскемен қаласының негізі қаланған күн болып саналады.
І Петр дәуірінде тұрғызылған бұл қаланың өз заманына сәйкес келбеті және қала құрлысын дамыту жоспары болды.
1845 жылы бұрынғы бекіністің, яғни қала құрлысын одан әрі дамытудың негізгі жобасы бекітілді. Бұл жоба бойынша қала аумағының құрлысы солтүстік бағытта дамыды. Қала негізін шіркеулер мен дүкендер, көпшілік орындар қалады. Сауда алаңдары бұрынғы бейіттердің орнына орналасып жатты. Шөп, ағаш сататын алаңдар бұрынғы бейіттің орны (Орджоникидзе мен Ушанов көшелерінің қиылысқан жері) қазір қаланың негізгі алаңдарының біріне айналған. Бұрынғы мұсылмандар зиратының орнына бүгінгі күні Орталық базар орналасқан.
90 – жылдардағы экономикалық қыспақ кезеңінде батыс-шығыс өндірістік тармағы және сол жағалауды игеру қатты қолға алынды. Бүгінгі күні қала орталығында күрделі жөндеу жүргізу тоқтатылған. Оның себебі қала ішіндегі құрлыс салуға жоспарланған аумақтардан маңыздылығы екінші қатардағы құрлыс обьектілері орын алған, сол сияқты, қала халқының санының азаюына байланысты (соңғы 10 жыл ішінде 3,2 % ке азайған,) тұрғын үйлер салу нарығына сұраныс төмендеген. Осыған байланысты тұрғын үй құрлысы да баяу дамуда.
1997 жылы қаланың билік үкіметі «Болашақта Өскемен қаласын дамыту концепциялары» жөнінде Өскемен, Петербург, Алматы, Новосибир қалаларының ірі жобалау ұйымдары арасында байқау жариялады. Негізгі қала құрлысын сол жағалауда, Ертіс өзенінің жағалауында дамыту ұсынылды. Әкімшілік, іскерлік және мәдени орталықтар қаланың тарихи бөлігіне орналасады. Транспорт схемасынан жаңа көпірлер мен магистралдар орын алатын болады. Қала аумағында су және теміржол транспортын пайдалану көзделініп отыр.
2005 жылғы сәуірдегі айындағы мәліметтерге сәйкес Өскемен қаласында халқының саны жедел деректер бойынша 301,4 мың адамды құрады. 2004 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіш 98,9%-ды құрап 3,2 мың адамға азайды. Соның ішінде қала халқы – 290,7 мың адамды (98,8%), ауыл халқы – 10,7 мың адамды (101,9%) құрады.
Өскемен қаласында ауыл шаруашылық өнімдерін өндірумен 5 ауыл шауашылық құрылымы, 18 шаруа қожалығы және қолдарында мал ұстайтын 3,5 мыңнан астам үй шаруашылықтары айналысты. Ағымдағы жылғы қаңтар-наурызда шаруашылықтарның барлық санаттарымен союға өткізілген мал құстың тірілей салмағы 452,8 тоннаны құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 5,7%-ға артық. 3178 тонна сиыр сүті (өткен жылдың сәйкес кезеңіне қатысты алғанда 100,3%) мен 1099,9 мың дана жұмыртқа өндірілді. 2005 жылғы қаңтар-мамыр айларында шаруашылықтың барлық санаттарымен 3431 бас бұзау, 4425 бас торай, 2626 бас қозы мен лақ, 179 бас құлын алынды.
Қорыта айтқанда, Өскемен қаласы өзінің 280 жылдық жүріп өткен жолында әлеуметтік, экономикалық және саяси дамудың барлық факторларын бастан өткерді. Бірақта қандай құбылыстар мен оқиғалар болып өтсе де өзіндік салт - дәстүрлері мен мәдениетін жоғалтқан жоқ