Международным симпозиумом по возрастной физиологии в г. Москва в 1965 году, и их хронологическими границами

Көне түркі жазулары (басқаша Орхон-Енесей жазулары) — б.з. V ғ. — б.з. Xғғ аралығындағы түркі тайпаларының тасқа қашап жазған жазбалары.

Орхон-Енисей ескерткіштері алғаш Орхон өзеніні бойынан (Екінші түркі қағандығы кезі) табылды, кейін Енисей өзенінің жоғарғы ағысында (Қырғыз қағандығы). Кейде руник жазбасы дейді, алман руналарынынан жанасым тауып (кейбір нышандар кескіні дәл келіп тұр, дауысты мағынасы да жақын). Азиялық түркі руналары соғды жазуының негізінде VIII ғ. бұрын жасалған деп есептеледі. Оның әліпбиінде 40-қа жуық графема бар. Көне түркі руника жазуы ерекшелігі - онда негізгі велярлық және палаталдық дауыссыздарға арналған бірнеше жұп дербес әріптер бар. Көне түркі руника жазуы жұмбағын 1893 жылы В. Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В. Радлов жасаған.[1]

Объяснение:

type arr=array[1..100] of integer;

var

 a:arr;

 i,j,k,n:integer;

procedure PrintArr(a:arr;n:integer;s:string);{процедура печати массива}

var

 i:integer;

begin

 write(s);

 write('[');

 for i:=1 to n-1 do write(a[i],',');

 writeln(a[n],']');

end;

procedure EnterArr(var a:arr;n:integer;s:string);{заполнение массива}

var

 i:integer;

begin

 write(s);

 for i:=1 to n do read(a[i]);

end;

begin

 repeat

   write('n(1..100)=');

   readln(n);

 until (n>0) and (n<101);

 EnterArr(a,n,'A=');

 k:=a[1];

 for i:=1 to n do if a[i]<k then k:=a[i];

 writeln('Min=',k);

 PrintArr(a,n,'A_orig=');

 for i:=1 to n do if a[i]=k then a[i]:=i*i;

 printArr(a,n,'A_new=');

 readln;

end.