Вобраз Белай Сарокі не зафіксаваны фалькларыстамі. Сустракаецца сарока ў некаторых устойлівых выразах, скажам, пра чуткі, якія «сарока на хвасце прынесла». У рускай казцы «Белая вуціца» менавіта сарока прыносіць жывую ваду для гераіні, і, значыць, сарока тут — станоўчы персанаж. Зусім інакш у Я. Баршчэўскага.
Упершыню пра Белую Сароку ўзгадвае пасланнік і так апісвае яе: « Белая Сарока мудрасцю свет здзіўляе, яе твар — цуд прыгажосці, постаць высокая, велічная; адзенне з дарагіх дыяментаў і перлаў, жыве ў палацы, ... духі па яе загадзе здабываюць скарбы з зямлі і мора, дзікіх мядзведзяў прыі вучыла да сябе, і яны, як пакорлівыя сабакі, заўсёды гатовы ёй служыць. Словам, яна мацнейшая за ўсіх чарнакніжнікаў».
Белая Сарока з'явілася да Скамарохі ў выглядза птушкі, але птушка была «большая і зграбнейшая за іншых сарок, пёры на ёй белыя, як снег, вочы чорныя». Калі птушка апусцілася на падлогу, то вокамгненна ператварылася ў кабету чароўнай красы «рост высокі, твар ружовы, вочы вялікія, поўныя прывабнасці, на галаве і на ўсім адзенні зіхацяць дыяменты і каштоўныя камяні».
Паводле гэтага апісання і далейшых дзеянняў самой Белай Сарокі, якая спакушае паноў на Беларусі багаццем, а галоўнае, сваёй пекнасцю і прыгожымі словамі, некаторыя беларускія даследчыкі зрабілі выснову, што вобраз гэты — сімвал рускай царыцы Кацярыны ІІ. Сапраўды, некаторыя падставы так лічыць ёсць. Асабліва калі помніць, што менавіта Кацярына ІІ удзельнічала разам з імператарамі Аўстрыі і Прусіі ў раз-дзелах Польшчы, чаго польскія інтэлігенты, у тым ліку, бясспрэчна, Я. Баршчэўскі, дараваць ёй не маглі. Таму ён і вывеў яе ў дэманічным вобразе, хоць і прывабным знешне.
І ўсё ж тэкст не дае падставы трактаваць вобраз Белай Сарокі толькі зыходзячы з гістарычных рэалій. У тым і таямнічасць, і значнасць твора Я. Баршчэўскага, што вобраз Белай Сарокі тут — шматслойны. Ды і сам аўтар, як бы негатыўна ні ставіўся да рускай царыцы, не мог ісці на прамы падман, сцвярджаючы, што яна шкодзіла сялянам. Дакументы сведчаць, што якраз пасля далучэння Беларусі да Расіі сяляне адчулі сябе пад абаронай вышэйшай сілы, пачаўшы слаць Кацярыне ІІ шматлікія петыцыі і скаргі.
Спачатку Белая Сарока, прыляцеўшы да Скамарохі, паўстае ў творы станоўчым персанажам: яна цікавіцца жыццём краю, і шляхціц цэлую ноч расказвае ёй, «хто ў ваколіцах як жыве, якую славу мае сярод суседзяў, якія даходы з фальваркаў». Сустрэўшыся ў далейшым са сваімі прыхільнікамі, Белая Сарока нязменна гаворыць пра дабро, добрыя сэрцы, шчырыя жаданні, проста зачароўваючы сваіх слухачоў. Тым не менш служкі, жывёлы, сама прырода адчуваюць прысутнасць моцнай дэманічнай сілы. У тым і кашмар яе, што яна выступае ў прыгожым абліччы, спакушае зусім правільнымі словамі.
Такім чынам, Белая Сарока — такая з’ява, якую немагчыма разгледзець адразу. Сарока і воран у нашых суседзяў украінцаў — чорныя, дэманічныя птушкі. Так, сарока, як лічаць украінцы, створана чортам і служыць яму за каня. У сарок перакідваюцца ведзьмы. Гэтае вераванне было характэрна і для беларусаў. У той жа час міфалогія славян сведчыць і пра пачцівае стаўленне да сарок і воранаў. Чамусьці менавіта яны згадваюцца ледзь не ў першай для дзіцяці гульні-забаўцы: «Сарока-варона кашку варыла, дзетак карміла...» Зноў-такі менавіта яны для выратавання герояў лятаюць за жывой вадой, прытым што яўна — птушкі смерці. Асабліва звяртае на сябе ўвагу тое, што колер сарокі чорна-белы, гэта самая яскравая яе ўласцівасць. Белая сарока — дзіва. Намёк у творы на Белую царыцу, як сцвярджаюць беларускія даследчыкі, не вытрымлівае крытыкі, бо «белымі» называлі рускага цара ці царыцу толькі ў Азіі, і ніяк не маглі называць у блізкай Беларусі з антрапалагічна такім жа насельніцтвам, што і ў Расіі. У самім слове «сарока» чуецца слова «рок», што значыць «лёс», і лічба «сорак», якая ў еўрапейскім рэгіёне заўсёды мела асаблівае значэнне. Можна меркаваць, што сарока ў старажытнай міфалогіі знаходзілася на мяжы светаў. Такім чынам, у назве, у самім звароце пісьменніка да вобраза птушкі тоіцца загадка.
Белая Сарока ў Я. Баршчэўскага — яўны Цмок, вялікай моцы («З поўначы, шугаючы полымем, ляцеў цмок, і іскры сыпаліся з яго»). І ў той жа час у яе, як у кожнай вясковай ведзьмы, ёсць прыхільнасць да малака, што для яе збіраюць па ваколіцы злыя духі. Акрамя таго, «тады было шмат заломаў у жыце, з’явіліся такія порсткія звяркі, што забіць іх было немагчыма, і яны па аборах стрыглі авечак, а мядзведзі, нападаючы ўсюды на пчальнікі, забіралі мёд». Гэта хутчэй сведчыць пра нейкія парушэнні ў прыродзе, выкліканыя касмічнымі фактарамі — скажам, з’яўленнем каметы ці падзеннем вялікага метэарыта (той самы «цмок»). Але немагчымасць растлумачыць нязвыклыя з’явы і працэсы ў рэчаіснасці прымушаюць мацней працаваць народную фантазію і прыводзяць да з’яўлення такіх незвычайных вобразаў, як Белая Сарока. Дапытлівыя ж людзі, як Завальня і яго сябры, знаходзяць усім такім з’явам вельмі правільнае тлумачэнне, якое б зрабіла гонар сучасным мудрацам: «Мы самі вінаватыя, што д’яблы размножыліся ў нашым краі; прычына ўсяму — глупства шляхты, хцівасць і нязгода паноў». Пад словам «д’яблы» можна разумець рознае.
Упершыню пра Белую Сароку ўзгадвае пасланнік і так апісвае яе: « Белая Сарока мудрасцю свет здзіўляе, яе твар — цуд прыгажосці, постаць высокая, велічная; адзенне з дарагіх дыяментаў і перлаў, жыве ў палацы, ... духі па яе загадзе здабываюць скарбы з зямлі і мора, дзікіх мядзведзяў прыі вучыла да сябе, і яны, як пакорлівыя сабакі, заўсёды гатовы ёй служыць. Словам, яна мацнейшая за ўсіх чарнакніжнікаў».
Белая Сарока з'явілася да Скамарохі ў выглядза птушкі, але птушка была «большая і зграбнейшая за іншых сарок, пёры на ёй белыя, як снег, вочы чорныя». Калі птушка апусцілася на падлогу, то вокамгненна ператварылася ў кабету чароўнай красы «рост высокі, твар ружовы, вочы вялікія, поўныя прывабнасці, на галаве і на ўсім адзенні зіхацяць дыяменты і каштоўныя камяні».
Паводле гэтага апісання і далейшых дзеянняў самой Белай Сарокі, якая спакушае паноў на Беларусі багаццем, а галоўнае, сваёй пекнасцю і прыгожымі словамі, некаторыя беларускія даследчыкі зрабілі выснову, што вобраз гэты — сімвал рускай царыцы Кацярыны ІІ. Сапраўды, некаторыя падставы так лічыць ёсць. Асабліва калі помніць, што менавіта Кацярына ІІ удзельнічала разам з імператарамі Аўстрыі і Прусіі ў раз-дзелах Польшчы, чаго польскія інтэлігенты, у тым ліку, бясспрэчна, Я. Баршчэўскі, дараваць ёй не маглі. Таму ён і вывеў яе ў дэманічным вобразе, хоць і прывабным знешне.
І ўсё ж тэкст не дае падставы трактаваць вобраз Белай Сарокі толькі зыходзячы з гістарычных рэалій. У тым і таямнічасць, і значнасць твора Я. Баршчэўскага, што вобраз Белай Сарокі тут — шматслойны. Ды і сам аўтар, як бы негатыўна ні ставіўся да рускай царыцы, не мог ісці на прамы падман, сцвярджаючы, што яна шкодзіла сялянам. Дакументы сведчаць, што якраз пасля далучэння Беларусі да Расіі сяляне адчулі сябе пад абаронай вышэйшай сілы, пачаўшы слаць Кацярыне ІІ шматлікія петыцыі і скаргі.
Спачатку Белая Сарока, прыляцеўшы да Скамарохі, паўстае ў творы станоўчым персанажам: яна цікавіцца жыццём краю, і шляхціц цэлую ноч расказвае ёй, «хто ў ваколіцах як жыве, якую славу мае сярод суседзяў, якія даходы з фальваркаў». Сустрэўшыся ў далейшым са сваімі прыхільнікамі, Белая Сарока нязменна гаворыць пра дабро, добрыя сэрцы, шчырыя жаданні, проста зачароўваючы сваіх слухачоў. Тым не менш служкі, жывёлы, сама прырода адчуваюць прысутнасць моцнай дэманічнай сілы. У тым і кашмар яе, што яна выступае ў прыгожым абліччы, спакушае зусім правільнымі словамі.
Такім чынам, Белая Сарока — такая з’ява, якую немагчыма разгледзець адразу. Сарока і воран у нашых суседзяў украінцаў — чорныя, дэманічныя птушкі. Так, сарока, як лічаць украінцы, створана чортам і служыць яму за каня. У сарок перакідваюцца ведзьмы. Гэтае вераванне было характэрна і для беларусаў. У той жа час міфалогія славян сведчыць і пра пачцівае стаўленне да сарок і воранаў. Чамусьці менавіта яны згадваюцца ледзь не ў першай для дзіцяці гульні-забаўцы: «Сарока-варона кашку варыла, дзетак карміла...» Зноў-такі менавіта яны для выратавання герояў лятаюць за жывой вадой, прытым што яўна — птушкі смерці. Асабліва звяртае на сябе ўвагу тое, што колер сарокі чорна-белы, гэта самая яскравая яе ўласцівасць. Белая сарока — дзіва. Намёк у творы на Белую царыцу, як сцвярджаюць беларускія даследчыкі, не вытрымлівае крытыкі, бо «белымі» называлі рускага цара ці царыцу толькі ў Азіі, і ніяк не маглі называць у блізкай Беларусі з антрапалагічна такім жа насельніцтвам, што і ў Расіі. У самім слове «сарока» чуецца слова «рок», што значыць «лёс», і лічба «сорак», якая ў еўрапейскім рэгіёне заўсёды мела асаблівае значэнне. Можна меркаваць, што сарока ў старажытнай міфалогіі знаходзілася на мяжы светаў. Такім чынам, у назве, у самім звароце пісьменніка да вобраза птушкі тоіцца загадка.
Белая Сарока ў Я. Баршчэўскага — яўны Цмок, вялікай моцы («З поўначы, шугаючы полымем, ляцеў цмок, і іскры сыпаліся з яго»). І ў той жа час у яе, як у кожнай вясковай ведзьмы, ёсць прыхільнасць да малака, што для яе збіраюць па ваколіцы злыя духі. Акрамя таго, «тады было шмат заломаў у жыце, з’явіліся такія порсткія звяркі, што забіць іх было немагчыма, і яны па аборах стрыглі авечак, а мядзведзі, нападаючы ўсюды на пчальнікі, забіралі мёд». Гэта хутчэй сведчыць пра нейкія парушэнні ў прыродзе, выкліканыя касмічнымі фактарамі — скажам, з’яўленнем каметы ці падзеннем вялікага метэарыта (той самы «цмок»). Але немагчымасць растлумачыць нязвыклыя з’явы і працэсы ў рэчаіснасці прымушаюць мацней працаваць народную фантазію і прыводзяць да з’яўлення такіх незвычайных вобразаў, як Белая Сарока. Дапытлівыя ж людзі, як Завальня і яго сябры, знаходзяць усім такім з’явам вельмі правільнае тлумачэнне, якое б зрабіла гонар сучасным мудрацам: «Мы самі вінаватыя, што д’яблы размножыліся ў нашым краі; прычына ўсяму — глупства шляхты, хцівасць і нязгода паноў». Пад словам «д’яблы» можна разумець рознае.