7 кл. Зарубіжна література
Тема: Рюноске Акутагава - майстер японської новели. «Павутинка». Втілення ідеї про моральну справедливість у новелі. Філософський зміст твору. Підтекст
Новела «Павутинка» уперше була надрукована в журналі «Червоний птах», який видавала група японських письменників у 1918-1936 pp.спеціально для дітей з метою розвитку їхньої моралі й талантів. Рюноске Акутаґава прагнув у цьому творі бути зрозумілим дітям і водночас хотів утілити глибокий моральний зміст .
А що таке мораль?
Що ми називаємо новелою?
Робота з теоретико-літературними поняттями
Новела (італ.novella – новина) – невеликий за обсягом прозовий епічний твір про незвичайну життєву подію з несподіваним фіналом. Новелі властиві лаконізм, яскравість і влучність художніх засобів, напружений сюжет. Наявність чіткої композиції, зведення до мінімуму персонажів, несподівана розв’язка.
Робота над змістом новели
Побачити людину істинну, справжню можна тільки тоді, коли на її долю випадає якесь випробування. І тільки в такій ситуації виявляється і людське добро, і людський егоїзм. Спробуємо цю істину в новелі японського митця.
- Коли та де відбуваються події новели?
- Що може символізувати ранок?
- Хто є головними героями притчі?
- За що Кандата опинився в пеклі? Зацитуйте.
- Хто такий Будда? (Будда – основоположник релігії буддизму; духовний учитель)
- За що Будда дав шанс Кандаті вибратися з пекла?
- Для чого Будда дав йому, страшному лиходієві такий шанс?
- Як Будда допоміг Кандаті?
- Які муки терпів Кандата в пеклі?
- Поміркуйте, Чому Кандата не вибрався з пекла? Знайдіть і зачитайте кульмінаційний момент новели.
- Чому павутинка розірвалась не під Кандатою, а над ним?
- Про яку рису свідчить такий вчинок Кандати?
- Яким описом завершує свій твір Акутагава? Чому саме так?
- Чому у Будди було смутне обличчя? (У новелі Р.Акутагава показує безмежний людський егоїзм, який є насправді страшним злом. І допоки особистість не звільниться від нього, то вона приречена на вічне пекло. Тому Будда страждає від того, що Кандата не витримав випробування, не використав свій шанс на визволення з пекла. У цьому випадку зло залишилося злом.)
Висновки:
Те, що є символом довершеності у творі: Кандата не дістався раю, на відчув невимовно приємних пахощів лотосів, не милувався їхніми білосніжними, як перлина, пелюстками, не розпочав нове життя.
Отже у творі є характерні для японських традицій символи:лотос, павук.
Як ви думаєте, що вони символізують?
Визначення теми та ідеї новели «Павутинка»:
Тема: Будда дає шанс Кандаті вибратися з пекла; протистояння добра і зла.
Ідея: тільки добрі справи до досягти гармонії із собою, жити в добрі і злагоді зі світом; людина несе відповідальність за кожний свій вчинок; щиросердне каяття дає можливість духовно очиститися, почати життя спочатку. (записати тему та ідею у зошит.)
Підсумкове запитання:
- Який життєвий урок ви винесли для себе на майбутнє?
Кожна людина має право вибору, однак всі ми відповідаємо за те, що робимо протягом життя. Жоден вчинок не залишається без наслідків.
Домашнє завдання:
1. Дати назву частинам новели, тобто придумати заголовки до кожної частини (письмово).
2. Написати твір- мініатюру: «Як ви вважаєте, чи дасть Будда другу можливість Кандаті на порятунок із самого низу пекла?» (яка деталь з притчі до вам відповісти на це питання?)
або намалювати ілюстрацію до твору.
Заповедники и национальные парки сохраняют живую природу от вымирания разнообразие видов, сохраняют природное наследие страны и всего мира.2. В заповедниках и национальных парках охраняются участки, имеющие большого значение для сохранения культурного наследия.3. Охранный режим заповедников и национальных парков обеспечивает чистоту воды, свежий воздух и сберегают иные жизненно необходимые ресурсы.4. Природа заповедников и национальных парков является хранилищем естественного генетического материала (видовое биологическое разнообразие).5. Заповедники и национальные парки вносят существенный вклад в развитие науки, экологическое просвещение населения, в развитие гражданского общества.
Объяснение:
Өмір – адам үшін Жаратқанның тамаша сыйы мен таңқаларлық сыны. Тірліктің тәттісіне тойымсыз пенде жалғанның жалтырағына масаттанып, оның усойқы шырмауығына қалай шырмалып, шырғалаңға түскенін де білмей қалады. Атақ-абырой, шен-шекпен, бақыр-байлық, дүние-думанда да қанағат қадір екенін ұмытып, у ішеді де, естен танады. Орынсыз өкпелеп, текке тіл безеп, жанын шырылдата жанталасып, даңғой дарақыланып, беймаза күй кешеді. Басқа қонған бақ пен қолда бардың бағасын білмей, тағы да у ішеді де, сары уайымға салынады. Шіркін, осы ушыққан дертке шипа боларлық ем-дәр у бар ма екен?! Тірліктің «алқындысынан» тым құрыса қас-қағым сәтке ес жиып, жүрегіміздің соғысына құлақ қойып, оның айтар сырын тыңдап көрелікші.
Жүректі мазалаған бұл ойлар ескінің естелігі немесе болашақтың болжамы емес, заманға өзіндік, өзгеше заманауи көзқарас. Сағыныш та емес, қиял да емес, заман мен замандас туралы ой, оларды жаңаша танып, жете түсінуге талпынған жүректің сыры. Кезінде ақын Мұқағали Мақатаев:
«Мен іздеген нұр-бақыт,
ұстатпаса, зуласын.
Тек жүрегім бір уақыт,
Жүксіз қарап тұрмасын.
Жүрек болып туғасын...»,
деп қазақ жырының жүрекке жүгінгенін өзінің өлең жолдарында көркем өре отырып «Соғады жүрек» атты туындысын дүниеге әкеліп еді.
Иә, жүрек болып туғасын... жанады, өмірді жан-тәнімен сүйеді, сағынады, еске алса, жабығады да жұбанады. Ал, өмір маусымдарын зерделесек, «Көктем-жүрек» – балауса шақ, «Жаз-жігер» – нағыз қамал алып, орда бұзар кезең, «Күз-ақыл» – ата атанып, бәйгеге қосқан жүйрігіңнің тізгінін тартар тұс. Соның бәрінен сүрініп жүріп те сергек өткен адам үшін немере сүйіп, ұрпақ қызығына ағыл-тегіл шаттанатын және оларға ақ батаңмен ақжол тілейтін мәуелі маусым – «Қыс-парыздың» да орны ерекше-ау! Бірақ, Көктемің – жырлы, Жазың – бәйгелі, Күзің – сырлы, ал Қысың – сабырлы болсын десең, сол есею кезеңдерінің алмасқан сәттерін дер кезінде жазбай аңдап, соған лайық мінез таныта білсек, қандай! Жалғанның оп-оңай жазым етер алдамшы «қызығына» босқа малданып, текке арамтер болмай, өзіңнің жас пен жасамыс, егде мен еңкейген жылдарыңның әрқайсысының бағасын біліп, қадір-қасиетіңді жоғалтпау ләзім шығар.
«Атысу, аңдысу мен таласудың,
Санасу, табысу мен жарасудың,
Мінезін мынау а ң
Білсем деп құпиясын аласұрдым...»
(М. Мақатаев, сонда).
Тірліктің тәтті ұйқы мен ашкөз қомағайлықтан, яғни өзіңді-өзің еркін меңгеріп, ерік-жігеріңді билей алмаудан асқынатын әсіре «қызылы» мен әзәзіл ләззатына салынып, көрсеқызарлық, құмарлық, мансапқорлық, дүниеқоңыздық сияқты сырқатына шалдықсаң-ақ, шектен көп шекер де «У» - ға айналып, тірідей «жерлеп» тынады. Сондықтан адам рухы асқақ болып, тән оның құлы ретінде қызмет етсе, шіркін! Керісінше жағдайда, пенденің хайуаннан айырмасы, фәниде мән-мағынасы жоқ. Кемеңгер Шәкәрім қажы айтпақшы: «Тән – терезе, ой қожасы; оймен анық байқасаң» немесе «жан қожа тәнге, тән құлы; еріксіз айдап жүр демек».
Жан адамды жүрек арқылы билейді. Жүрек аса сезімтал: көреді, естиді, сөйлейді және талдайды, зерделейді, түйіндейді, шешім қабылдайды. Жүрек сезім пернесі арқылы тыныстайды және өз әмірін тағы да сол сезім құдіреті арқылы жеткізеді. Ал, сезімнің дүр қасиетін бір сөзбен айтып жеткізу мүмкін бе?! Көк жүзінен себезгілеген сәуледей жарқын, самал сүйген гүлдей нәзік, телегей теңіздей тұңғиық, кеңістіктей шексіз де шетсіз ол... нәзік, мөлдір, терең, сыршыл, жүйрік, намысшыл және мейірімді, қатал, аса кешірімшіл. Себебі, ол алғыр, адал, сабырлы, жанашыр, батыр, зерделі, өкпешіл, аса әділетті.
Жүректен туса солай, жүректерге жетеді. Қуантады, ренжітеді, толғантады, тебірентеді. Маңдайыңды, тіпті тасқа ұрғыза отырып та үйретеді, үлгі етеді. Сезім сөлін сезіне алсаң, көгінде шарықтап, тереңінде тебірене алсаң, «өмір» деп, лүпіл қаққан жүрек тілін түсіне алсаң, адам деген атты ардақтай алсаң, үкілеп, үміт артады. Алға мақсат қоясың, арман қанатында қалықтап, шыныға түсесің, адам боп өтуді аңсайсың. Егер сезім селкеу тартса, сөзде салмақ, істе қадір, тірлікте мағына қалмайды. Адамға тән асыл қасиеттерді азырқанып, оларды нағыздандырмақ болып нағыз адам, жаңа адам, нағыз батыр, нағыз ғалым, нағыз туыс, тіпті мөлдір махаббат, т.с.с. іздеп әлекке түсетініміз де сол адами құндылықтардың сұйылған татымсыз сиқы ғана. Шындығында, адам мен оған тән адами қасиеттер – ешқандай қосымшасыз-ақ асқақ.
Сезім – қатал. Шынайы болған соң солай. Найзағайдай жарқылдайды, жаныңды шүберекке түйесің. Жүректен туған соң солай. Сене тұрып, сүйе тұрып алдансаң. Аянбайды ол. Небір қатыгез қару-жарақ та, зәрлі зілзала да оның жанында түкке тұрмайды. Ештеңені бүйім көрмейді. Сезім наласы жойқын. Назаланған жүрекке де, жазаланған жүрекке де – жантәсілім. Жарады, жарылады. Жалын жүрек күрт суынса – күлпарша. Жүректегі жарылысқа тең келетін ешқандай қуат жоқ.
Сезім – сабыр екен... сарыуайымға салынбай, сабыр табу да рухқа тәуелді-ау!