Складаныя прыметнікі пішуцца разам, калі ўтвораны ад:
1) складанага назоўніка, які пішацца разам (светлагорскі, днепрапятроўскі, калінінградскі);
2) словазлучэння (г. зн. спалучэння галоўнага слова з залежным). Пры гэтым галоўнае слова з’яўляецца назоўнікам. Напрыклад, беласнежны (ад белы снег), даўгарукі (ад доўгія рукі), светлавалосы (ад светлыя валасы);
3) спалучэння прыметніка з прыслоўем, якія абазначаюць адно паняцце (вечназялёны, высакарослы). Калі абазначаюцца два паняцці, то такое спалучэнне пішацца асобна (занадта плаксівы, асабліва прыгожы, рэзка адмоўны, прама прапарцыянальны і інш.).
Складаныя прыметнікі пішуцца праз злучок (дэфіс), калі ўтвораны ад:
1) назоўнікаў, якія пішуцца праз злучок (буда–кашалёўскі, івана–франкоўскі);
2) раўнапраўных па значэнні слоў (беспрацэнтна–выйгрышны, гісторыка–філалагічны). Паміж такімі словамі можна ўставіць злучнік і (руска–беларускі слоўнік, ці рускі і беларускі слоўнік);
3) слоў, якія абазначаюць якасць з дадатковым значэннем (адценне якасці). Напрыклад, светла–бурачковы, горка–салёны, кісла–салодкі;
4) прыметнікаў, якія паўтараюцца (шэры–шэры, цёмны–цёмны);
5) спалучэння назоўніка з прыметнікам, якія абазначаюць напрамкі свету (паўднёва–заходні, паўночна–ўсходні);
6) прыметнікаў з першай часткай усходне–, заходне–, паўднёва–, паўночна– (паўднёва–заходні вецер, Паўночна–Курыльскія астравы, Усходне–Кітайскае мора). Калі гэтыя часткі ўваходзяць у геаграфічную назву, то ўтвораны ад яе прыметнік (не геаграфічная назва) пішацца разам. Напрыклад, Заходняя Сібір і заходнесібірскі вецер (вецер з Заходняй Сібіры), але Заходне–Сібірская раўніна (Заходняя і Сібірская раўніна);
7) лічэбніка (запісаны лічбай) і прыметніка (9–метровы, 25–кіламетровы, але дзевяціметровы, дваццаціпяцікіламетровы);
8) імені і прозвішча (васіль–быкаўскі, іван–мележаўскі, леў–талстоўскі).
верш "лебедзь", як і "помнік", было асабліва выдзелена сістэмных. крытык лічыў, што ў іх дзяржавін найбольш поўна "выказаў прытомнасць высокага свайго паклікання". ен называў "лебедзь" "дзіўнай п'есай" і яшчэ "прэлюдыяй да “помніка”". крытык, думаецца, памыляўся ў гэтым вызначэнні. прэлюдыя, як вядома, апярэджвае далейшае развіцце тэмы ў музычным ці паэтычным творах. аднак "лебедзь" не предвосхищал думка "помніка", а працягваў і развіваў яе. і рабіў гэта па-мастацку і ў вышэйшай ступені арыгінальна, выкарыстоўваючы дзіўную сюжэтную карціну - метафару, якая расцягнулася на прасторы цэлага верша. "лебедзь" і створаны праз восем гадоў пасля "помніка". створаны на тую ж тэму: неўміручасці паэзіі і яе творцы. але ў зусім іншай і, сапраўды, незвычайнай танальнасці і манеры.лебедзьнезвычайным я пареньемад тленна свету отделюсь,з душой бессмертною і пеньем,як лебедзь, падымаючыся ў паветра.у дваяк вобразе нетленный,не затрымаюся ў браме нягод; над зайздрасцю ўзьнесены,пакіну пад сабой бляск царстваў.так, так! хоць я не слаўны,але, будучы улюбенец муз,іншым вяльможам я не роўны,і самой смерцю предпочтусь.не заключыць мяне грабніца,сярод зорак не ператваруся я ў прах,але, быццам нейкая цевница,з нябесаў ў галасах.і вось ужо скура, бачу, пернатаўкруг абцягвае стан мой; пух на грудзях, спіна імклівая,лебяжьей лоснюсь белізной.лячу, пару, - і пад сабоюмора, лясы, свет бачу ўвесь; як пагорак, ен высіцца галавою,каб пачуць богу песьню.з курыльскіх выспаў да буга,ад белых да каспійскіх водаўнароды, святла з паўкола,склалі россов род,з часам пра мяне : славяне, гуны, скіфы, чудзь,і ўсе, што лаянкай сеньня палаюць,пакажуць пальцам, - і рекут: "вось той ляціць, што, будуючы ліру,мовай сэрца казаў,і, прапаведуючы свет свеце,сябе ўсіх шчасцем весяліў".прэч з пышным, слаўным погребеньем,сябры мае! хор муз, не спявай! жонка! апраніся цярплівым: над ўяўным мерцвяком не выцце.
Объяснение:
Складаныя прыметнікі пішуцца разам, калі ўтвораны ад:
1) складанага назоўніка, які пішацца разам (светлагорскі, днепрапятроўскі, калінінградскі);
2) словазлучэння (г. зн. спалучэння галоўнага слова з залежным). Пры гэтым галоўнае слова з’яўляецца назоўнікам. Напрыклад, беласнежны (ад белы снег), даўгарукі (ад доўгія рукі), светлавалосы (ад светлыя валасы);
3) спалучэння прыметніка з прыслоўем, якія абазначаюць адно паняцце (вечназялёны, высакарослы). Калі абазначаюцца два паняцці, то такое спалучэнне пішацца асобна (занадта плаксівы, асабліва прыгожы, рэзка адмоўны, прама прапарцыянальны і інш.).
Складаныя прыметнікі пішуцца праз злучок (дэфіс), калі ўтвораны ад:
1) назоўнікаў, якія пішуцца праз злучок (буда–кашалёўскі, івана–франкоўскі);
2) раўнапраўных па значэнні слоў (беспрацэнтна–выйгрышны, гісторыка–філалагічны). Паміж такімі словамі можна ўставіць злучнік і (руска–беларускі слоўнік, ці рускі і беларускі слоўнік);
3) слоў, якія абазначаюць якасць з дадатковым значэннем (адценне якасці). Напрыклад, светла–бурачковы, горка–салёны, кісла–салодкі;
4) прыметнікаў, якія паўтараюцца (шэры–шэры, цёмны–цёмны);
5) спалучэння назоўніка з прыметнікам, якія абазначаюць напрамкі свету (паўднёва–заходні, паўночна–ўсходні);
6) прыметнікаў з першай часткай усходне–, заходне–, паўднёва–, паўночна– (паўднёва–заходні вецер, Паўночна–Курыльскія астравы, Усходне–Кітайскае мора). Калі гэтыя часткі ўваходзяць у геаграфічную назву, то ўтвораны ад яе прыметнік (не геаграфічная назва) пішацца разам. Напрыклад, Заходняя Сібір і заходнесібірскі вецер (вецер з Заходняй Сібіры), але Заходне–Сібірская раўніна (Заходняя і Сібірская раўніна);
7) лічэбніка (запісаны лічбай) і прыметніка (9–метровы, 25–кіламетровы, але дзевяціметровы, дваццаціпяцікіламетровы);
8) імені і прозвішча (васіль–быкаўскі, іван–мележаўскі, леў–талстоўскі).
верш "лебедзь", як і "помнік", было асабліва выдзелена сістэмных. крытык лічыў, што ў іх дзяржавін найбольш поўна "выказаў прытомнасць высокага свайго паклікання". ен называў "лебедзь" "дзіўнай п'есай" і яшчэ "прэлюдыяй да “помніка”". крытык, думаецца, памыляўся ў гэтым вызначэнні. прэлюдыя, як вядома, апярэджвае далейшае развіцце тэмы ў музычным ці паэтычным творах. аднак "лебедзь" не предвосхищал думка "помніка", а працягваў і развіваў яе. і рабіў гэта па-мастацку і ў вышэйшай ступені арыгінальна, выкарыстоўваючы дзіўную сюжэтную карціну - метафару, якая расцягнулася на прасторы цэлага верша. "лебедзь" і створаны праз восем гадоў пасля "помніка". створаны на тую ж тэму: неўміручасці паэзіі і яе творцы. але ў зусім іншай і, сапраўды, незвычайнай танальнасці і манеры.лебедзьнезвычайным я пареньемад тленна свету отделюсь,з душой бессмертною і пеньем,як лебедзь, падымаючыся ў паветра.у дваяк вобразе нетленный,не затрымаюся ў браме нягод; над зайздрасцю ўзьнесены,пакіну пад сабой бляск царстваў.так, так! хоць я не слаўны,але, будучы улюбенец муз,іншым вяльможам я не роўны,і самой смерцю предпочтусь.не заключыць мяне грабніца,сярод зорак не ператваруся я ў прах,але, быццам нейкая цевница,з нябесаў ў галасах.і вось ужо скура, бачу, пернатаўкруг абцягвае стан мой; пух на грудзях, спіна імклівая,лебяжьей лоснюсь белізной.лячу, пару, - і пад сабоюмора, лясы, свет бачу ўвесь; як пагорак, ен высіцца галавою,каб пачуць богу песьню.з курыльскіх выспаў да буга,ад белых да каспійскіх водаўнароды, святла з паўкола,склалі россов род,з часам пра мяне : славяне, гуны, скіфы, чудзь,і ўсе, што лаянкай сеньня палаюць,пакажуць пальцам, - і рекут: "вось той ляціць, што, будуючы ліру,мовай сэрца казаў,і, прапаведуючы свет свеце,сябе ўсіх шчасцем весяліў".прэч з пышным, слаўным погребеньем,сябры мае! хор муз, не спявай! жонка! апраніся цярплівым: над ўяўным мерцвяком не выцце.