6. Што можна сказаць пра галоўнага героя, які так эмацыянальна ўспрыняў гісторыю пра Міхаську і пра лёс другога хлопчыка — Янкі?
Паразважайце, кім мог стаць Данік з такімі незвычайнымі здоль
насцямі і наколькі гэта было магчыма ў той час. Выкарыстайце
тое, што Янка Брыль сказаў пра свайго героя: «Данік з "Сірочага
хлеба", вядома, не я, а тып, або заяўка на яго, мілы сябар майго
дзяцінства, якога я зляпіў з многіх знаёмых хлопчыкаў, дадаўшы
трохі і свайго. Свайго найбольш...»
Маці прынесла аднекуль акрайчык хлеба. Доўга-доўга раз-глядала яго, нюхала, паварочвала і так і гэтак, нібыта не веры-ла вачам сваім, што на далоні ў яе ляжыць хлеб — сапраўдны жытні хлеб, спечаны з чыстай, без ніякае домесі, мукі, на паду печы, на свежым дубовым лісці, пражылкі якога так прыгожа адбіліся на скарынцы. Потым яна нейк, як мне падалося, аж надта борзда і неахайна разламала акрайчык напалову: адзін кавалак дала мне, а другі палажыла на стол, пад абрус. — Гэта Толіку... Вернецца з лесу — то павячэрае... Сама ж, узяўшы капаніцу, пайшла на агарод акопваць бульбу.
Я вельмі хацеў есці. I той кавалачак хлеба, што дала мне маці, з'еў, праглынуў мігам. I , вядома, ані не наеўся, толькі растравіў яшчэ болып свой голад. Хвілін колькі я не мог нідзе знайсці сабе месца: чамусьці лазіў на печ, пад ложак, выбягаў на двор і зноў вяртаўся назад у хату. Потым усё ж не вытры-маў. Падсеў да стала, адгарнуў абрус, узяў у сваю руку той ка-валачак хлеба, што пакінула маці Толіку, майму старэйшаму брату. Не есці ўзяў. Проста так, паглядзець. Палюбавацца хле-бам, як любавалася маці. I тады раптам мне здалося, што маці мяне абдзяліла, брату пакінула хлеба намнога болып, чым дала мне. Ад братавага кавалачка я адшчыкнуў крошачку. Укінуў яе ў рот. Пачаў жаваць. Калі пракаўтнуў, не заўважыў, як пальцы мае самі, не пытаючы ў мяне на тое згоды, адшчыкнулі яшчэ крошку. Маленечкую, малюпасенькую крошачку...
Схамянуўся я тады, калі на маёй далоні асталася абшчыпа-ная з усіх бакоў скарыначка. Што я нарабіў? Што скажуць маці, брат, калі вернуцца дахаты?..
Хуценька-хуценька я палажыў скарыначку на стол, акрыў яе абрусам. Але спакуса з'есці хлеб увесь, каб яго і духу не было ў хаце, каб ім і не пахла нават, была такая неадольная, што я не выцерпеў — зноў падсеў да стала, узяў скарыначку ў рукі і ўкінуў яе ў рот...
Брат вярнуўся з лесу, як заўсёды, позна. Ён цэлы дзень быў на леспрамгасаўскай дзялянцы, абсякаў сучча, зарабляў гро-шы, каб было на што сям'і жыць. Дома есці ў нас не было нічога. I спаць брат лёг у той вечар галодны. Ён доўга варочаў-ся, не засынаў.
Ніхто — ні маці, ні Толік — ні ў чым мяне не папракнулі. Ні ў той вечар, ні пасля. Яны былі старэйшыя, я меншы.
Але калі я цяпер успамінаю той хлеб, які належала з'есці брату і які з'еў я, і той вечар, калі брат лёг спаць галодны, мне робіцца не па сабе. Здаецца, аддаў бы ўсё, каб толькі не было ў мяне такога ўспаміну, каб як-небудзь пазбыцца, выкінуць яго са сваёй галавы. Лепей бы я быў тады галодны, лепей бы я лёг спаць не еўшы! Хай бы не я, а брат з'еў мой хлеб!..
Ды не! Таго, што было, не вернеш, не пераробіш. I з памяці сваёй, якбыніхацеў, невыкінеш. Не, невыкінеш!.. (466слоў)
”Эмігранцкая песня". Тэма любві да Радзімы гучыць і ў вершах, прысвечаных мінуламу Беларусі. У час паездкі ў 1911г. у Вільню М. Б. пазнаеміўся з рукапісамі старажытных беларускіх кніг. Яго зацікавіла гістарычнае мінулае беларускага народа. З'явіліся вершы "Кніга", "Слуцкія ткачыхі", "Перапісчык".
Верш "Слуцкія ткачыхі” — адзін з лепшых твораў гэтага цыклу. У ім уваскрашаецца далекае феадальнае мінулае Беларусі, паказваецца паднявольная праца слуцкіх ткачых у час прыгону. Вобраз Васілька набывае ў вершы абагульняючае значэнне. Ён зліваецца з вобразамі Радзімы, становіцца сімвалам народнага мастацтва. Разам з вобразамі Радзімы ў лірыцы М. Б. даецца вобраз народа. Паэт гаварыць аб яго цяжкім жыцці. ”Народ, беларускі народ”.
М. Б. бачыць, як пад уздзеяннем рэвалюцыі 1908г. абуджаюцца да жыцця народныя сілы. Паэт параўноўвае бел. народ з каштоўным дыяментам, які не блішчыць у час змяркання і ў цемені ночы, затое пры сонечным святле зіхаціць дзіўнаю красою. ”Не блішчыць у час змярканя". Вобразы сонца, усходу, вясны ўвасабляюць у ліріцы М. Б. шчастлівую долю народа. Паэт заклікае Беларусь шукаць сабе свабодны шлях. Ён верыць у сілы белар. народа, у яго лепшую будучыню.
Беларусь, твой народ дачакаецца
Залацістага яснага дня.
Паглядзі, як усход разгараецца,
Сколькі ў хмарках агня.
Такой жа палымянай верай у сілы народа, у яго будучыню прасякнуты верш М. Б. ” Паміж пяскоў Егіпецкай зямлі.” Жменя насення, якая праляжала 1000 гадоў у зямлі і не страціла жыццевай сілы, набывае ў творы сімвалічнае значэнне. Гэта сімвал жыцця, бессмяротнасці Яна нагадвае паэту лес бел. народу. Прыгнечаны на працягу многіх вякоў, ён выжыў, захаваў сваю сілу. М. Б параўноўвае абуджаны рэвлюцыяй 1905г. бел. народ з магутнай падзямельнай крыніцай, якая гатова прабіцца кожную хвіліну на шырокі прастор.
Адзін з найвышэйшых узлетаў М. Б. з'яуляецца верш "Пагоня". Твор народжаны запаветным болем за Беларусь, які праходзіў тады на пачатку 20 стагоддзя да многіх, несучы безнадзейнасць і нявер'е. Паэта хвалявала гераічная мінуўшчына, вялікая гісторыя прарочыла нац. будучыню. Напісаны гэты верш за некалькі месяцаў да апошняга ад'езду ў Крым. Верш упару паспеў збалелай Беларусі, якую катавала імперыялістычная вайна. М. Б. даў нацыі на ўсе 20 стагодзе верш-звон, верш-сцяг, верш-гімн.
У паэтычным уяулені старадаўнія воіны пагоні — змагары супраць сеняшней нац. здрады, супраць нявер'я ў свой народ, просіць ён скіраваць духоўныя мячы іх, мячы мінуўшчыны, мячы гісторыі.
Біце ў сэрца, біце мячамі.
Не давайце чужынцамі быць.
Хай пачуюць, як сэрца начамі
Аб радзімай старонцы баліць.
Наступная страфа — споведзь, прызнанне радзіме з вайсковай прысягай аддаць свае жыццё за яе.
Маці-родная, маці-краіна
Не ўсцішыцца гэтакі боль.
Ты прабач, ты прымі свайго сына.
За цябе я памерці гатоў